Cizre Kantonu Ekonomi ve Ticaret Bakanı Kqiryo, bireysel zenginleşmeyi değil, toplumsal ihtiyaçların karşılandığı bir ekonomiyi hedeflediklerini söyledi. Göçün sebeplerine değinen ve "Halkın günlük ihtiyaçlarının karşılanması için bir çaba içerisindeyiz" diyen Kqiryo, Ekonomi Geliştirme Merkezlerinin yoksulluğu aşmada katkı sağlayacağını anlattı. Güney Kürdistan ile ticari ilişkilerin kötü durumda olduğunu belirten Kqiryo, yatırımcılara da çağrıda bulundu.

Cizre Kantonu Ekonomi ve Ticaret Bakanı Siham Kqiryo ile halkın ekonomik sıkıntıları ve ticarete ilişkin ANF'nin sorularını yanıtladı...

Ekonomi ile kadının ilişkisini nasıl tarif ediyorsunuz? İstediğiniz, hangi modelde bir ekonomi?

Kadınlar, demokratik özerk sistemdeki görevlerini büyük bir sorumlulukla sahiplenmekte, yine bu sistemde yüzde elli oranında yerlerini almaktadırlar. Ben de bu yüzde elli oranı arasında olan biriyim. Yine ekonomi Yunanca bir söylemdir. Yunanlar bu kavramı ev işlerinin düzenlemesinde kullanıyordu. Yine neolitik dönemde ekonomi kadın denetimindeydi. Yaşamsal alanı içerisinde,  ekonomiden her zaman sorumlu idi. Yine tarım projeleri yaparak kendi toplumunun kendi ekonomi çarkını döndürmesini sağlıyordu. Bu nedenle dışa bağımlılık yoktu. Kuşkusuz o dönemde artı ürün yoktu veya işler zengin olmak için yapılmıyordu. Temel amaç toplumsal ihtiyaçların karşılanması idi. Ancak ekonomi erkeğin veya iktidarlıların eline düşünce farklı bir boyut aldı. Devletin eline girdi ve daha sonra tekelleşmesi için kapitalist sistemin hizmetine sokuldu. Bizim kantonlarda istediğimiz ekonomi modeli, komünal ekonomidir. Yani bireysel zenginleşme değil, toplumsal ihtiyaçların karşılandığı ve tekelleşmeyen bir ekonomidir. Bu nedenle bizler kapitalist ekonomi modelini desteklemiyoruz.  

GÖÇÜN SEBEBİ NE?

Özellikle Rojava'da yaşanan göçe yönelik, bazı çevrelerin demokratik özerk yönetime suçlamaları söz konusu. Bu suçlamaları hak ediyor musunuz?

Ben demokratik özerk yönetimin bu göçe sebep olduğu fikrine karşıyım. Çünkü daha önce de göçün sebepleri vardı. Özellikle DAİŞ'in Hesekê'nin bazı yerlerini ve Suriye'nin farklı kentlerini ele geçirmesi, medyada DAİŞ'in vahşetini gösteren filmlerin gösterilmesi, yaşanan ölümler, tecavüzler yaratılan korku bunların başlıca sebepleridir. Diğer sebepler ise yaşanan yaşamsal zorluklar, günlük ihtiyaçların kolay bir şekilde karşılanmamasıdır. Yine Cizre kantonunun durumu Suriye'nin durumuna göre çok daha iyidir. Yine halkın günlük ihtiyaçlarının karşılanması için bir çaba içerisindeyiz. Yine bazı ihtiyaçların pahalı hale gelmesinin nedeni de Suriye parasının dolar karşısında değer kaybetmesinden kaynaklanmaktadır. Bizler yine bir savaş durumu yaşıyoruz. Kabul etmemekle beraber bu durum savaşın olduğu her alanda yaşanmaktadır. Çünkü savaş beraberinde açlık ve ölüm getirmektedir. Yine bu durum komşu ve içerisinde olduğumuz devletin ambargo politikalarının bir sonucudur. Diğer sebep ise halk kendine rahat ve daha iyi imkânların olduğu Avrupa ülkelerini arıyordu. Bu savaş bunlara Avrupa devletlerine gitmesi için fırsatlar yarattı. Yine devletler kendi sınır kapılarını açarak bunu teşvik etti. Kısacası göç etmenin koşulları açılınca herkesi göçe başladı. Bu temel sebeptir.

YATIRIMCILARA ÇAĞRI

Ekonomik krize ve yatırımcılara yönelik bir mesajınız var mı?

Bazı yaşamsal ihtiyaçların karşılanması için (özellikle elektrik ve su) özerk yönetim olarak çok çalıştık. Devrimin ilk yıllarına göre, bu kadar elektrik santrali ve su deposu yıkımına rağmen, çok daha iyi bir durumdayız. Bu yıkımlardan dolayı bazı yerlere su ve elektrik verilemiyordu. Ancak bu tür sorunlardan çoğu çözüldü. Kuşkusuz kantonun güvenliği eskilere oranla çok daha ileride, bu nedenle bakan olarak, ülkede olan olmayan tüm yatırımcılara, işverenlere çağrım; kendi projeleri ile bize yardımcı olsunlar ve birlikte bunları pratikleştirelim. Biz bunları bakanlıkta kayıt altına alıyoruz. Bunlar yatırımcıyı teşvik etmek içindir. Son olarak hiç kimse korkmasın; Cizre kantonu yatırım açısından sağlıklıdır. Ekonomik çarkımızın dönmesi için herkesin yatırım yapması gerekir.

'PROJELER SAYESİNDE FAKİRLİK AŞILACAK'

Bir süre önce Cizre kantonunda Ekonomi Geliştirme Merkezleri açıldı, yine ekonomiye yönelik bir konferans yapıldı. Bunların, kantonun ekonomisi açısından nasıl bir faydası olacak?

Bunlar sivil toplum kuruluşları tarafından açıldı. Devrimden sonra kendi işlerini sahiplenmelerinden dolayı onlara teşekkür ediyoruz. Devrimden sonra görevlerinin sorumluğunu aldılar, yine bunun için onlarca komun birleştirildi. Bunlar toplumsal ekonominin oluşması için yapıldı. Ekonomik çalışmalarını yükseltmek için ilk konferanslarını yaptılar. Yine birçok işveren, ekonomisti bir araya getirdiler. Son yaptıkları ekonomi konferanslarında çok önemli kararlar aldılar. Umutluyuz ki, Cizre kantonundaki halkımız bu projeler sayesinde fakirliği aşacak.

DIŞARIYA HAYVAN VE ÜRÜNLERİN GÖNDERİLMESİ

Cizre kantonundan dışarıya koyun, inek ve bazı meyve-sebzenin gönderildiğinden bahsedilmekte. Buna yönelik bakanlığın  politikası nedir?

Suriye gerek tarım gerek hayvancılık alanında zengin bir ülkedir.  Bizler yetiştirilmiş hayvanları veya etinden yararlanacak hayvanları belli sürelerle dışarıya gönderiyoruz. Yine olgunluğunu tamamlamamış hayvanları dışarıya göndermiyoruz. Mesela hiçbir dişi hayvanı dışarıya göndermiyoruz ve gönderilmesi de yasaktır. Yine Suriye'den gelen hayvanlar bizim bölgeye transit bir şekilde geçmekte. Bizler göndermesek farklı yollardan geçecektir.

Sebze-meyve konusuna gelince; bunların çıkartılmasına dönük belli bir planlama var. Örneğin çıkartma süreleri var. Bu süre de azdır. Yine halkın ihtiyaçları göz önüne alınarak ürün fazlası dışarıya gönderilmektedir. Aksi yasaktır. Yine bunları denetleyen belli bir çalışmamız var.

'GÜNEU KÜRDİSTAN İLE TİCARETTE SIKINTI VAR'

Güney Kürdistan ile ticari ilişkiler hangi durumda?

Güney Kürdistan ile ticari anlamda halen çok büyük sıkıntılar yaşamaktayız. Büyük zorluklar aşıldıktan sonra Sêmelka Sınır Kapısı üzerinden belli bir ticari faaliyet geliştirildi. Bizim açımızdan sorun yok, ancak onlar buradaki tüccarların orada ticaret yapması için onlara bir ortak veya vekil zorunlu hale getirmiş, bu da buradaki tüccarları zorlamaktadır. Yine bu Sınır Kapısı onların bazı ihtiyaçlarının karşılanması için açıldı. Sonuçta bizler hem Suriye hem de komşu devletlerin ambargosu altındayız.

Cizre Kantonu Süryani Kadın Birliği Başkanlığı ve Cizre Kantonu Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı yapıyorsunuz. Bu iki işi nasıl birlikte yürütüyorsunuz? Zamanı nasıl ayarlıyorsunuz?

Kadında kendini örgütleyecek, zamanını dengeli kullanacak bir güç var. Bu biraz tarihi ile ilgilidir. Ben sivil toplum kuruluşlarından biri olan Süryani Kadın Birliği üzerinden demokratik özerk sistemde yerimi aldım. Birlikte daha önce güzel projeler gerçekleştirdik. Yine aynı zamanda ticaret ve ekonomi mezunu olduğum için bu konuda belli bir tecrübe var. Kısacası bu iki çalışma için kendimde bir koordinasyon oluşturuyorum. Bunu bu şekilde gerektiriyorum.