Yasa ve tüzüðün "Ýnsan onurunu zedelemeyin" demesine raðmen cezaevlerinde tutsaklar çıplak aramaya maruz kalıyor. Yasadaki ifadenin muðlaklıðı nedeniyle uygulama cezaevi görevlilerinin keyfiyetine kalıyor. ÝHD Şube Başkanı Ümit Efe, uygulamadaki aramanın insan onuruna aykırı olduðuna dikkat çekerek, "Bu keyfiyetten vazgeçilmeli, kişinin mahremiyeti ile beden bütünlüðüne saygı gösterilmeli" diyor.

Cezaevlerinde tutsaklara dayatılan çıplak arama işkencesi hat safhaya ulaşmış durumda. Özellikle Urfa Cezaevi Katliamı'nın ardından Batı kentlerindeki cezaevlerine sevk edilen tutsaklar, çırılçıplak soyularak arama işkencesine maruz bırakıldı. Buna karşı çıkanlar ise dövülerek hücrelere atıldı.

Tutuklu ya da hükümlünün elle aranması 13 Aralık 2004 tarihinde çıkan Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin Ýnfazı Hakkında Kanunun 86. maddesi ile tüzüðün 46. maddesinde düzenleniyor.

Yasanın "ziyaret ve görüşlerde uyulacak esaslar" maddesinin 6. bendinde "Hükümlüler, odalarından çıkış ve dönüşlerinde ayrı yerlerde ve farklı memurlarca üst ve eşya aramasına tâbi tutulurlar" deniliyor. Hemen ardından hükümde ise "Aramalarda insan onuruna saygı esastır" ifadesi yer alıyor.

Tüzük, kanundaki düzenlemeyi daha ayrıntılandırmış durumda. Hükümlünün çıplak olarak ya da beden çukurlarında arama yapılmasını düzenleyen tüzük maddesi şöyle: "a) Çıplak arama, hükümlünün utanma duygusunu ihlal etmeyecek şekilde ve kimsenin görmemesini saðlayacak tedbirler alınarak gerçekleştirilir.

b) Arama sırasında önce bedenin üst kısmındaki giysiler çıkarttırılır, bedenin alt kısmındaki giysiler üst kısmındaki giysiler giyildikten sonra çıkarttırılır. Bu giysiler de mutlaka aranır.

c) Çıplak arama sırasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilir. Aranan kişinin beden çukurlarında bir şeyin bulunduðuna dair makul ve ciddi emarelerin bulunması hâlinde öncelikle, hükümlüden madde veya eşyanın kendisi tarafından çıkartılması istenir, aksi hâlde bunun zor kullanılarak gerçekleştirileceði bildirilir. Beden çukurlarındaki arama, cezaevi tabibi tarafından yerine getirilir.

d) Çıplak olarak arama, mümkün olan en kısa süre içinde bitirilir."

‘HÜKMÜN UCU AÇIK’

Ýnsan Hakları Derneði (ÝHD) Şube Başkanı Ümit Efe, düzenlemedeki "insan onurunu zedelemeyecek arama" hükmünün ucunun çok açık olduðunu belirtti, "Bu kavram, maddeleştirilmemiş, idarenin ya da yetkilinin yorumuna bırakılmış durumda. Görevli memurun haysiyetten ne anladıðına baðlı" dedi.

Çıplak arama uygulamasının çok yaygın olduðuna dikkat çeken Efe, "Kişinin mahremiyetine özen gösteren, özel alanın sınırlarını ihlal etmeyen, kişinin beden bütünlüðüne müdahale etmeyen şekilde yapılmalıdır" dedi.