Libya'da Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ile Libya Ulusal Ordusu'na (LUO) yakın Temsilciler Meclisi ateşkes ilan etti. Ancak ilan edilen ateşkesin "ama"ları çok fazla ve her iki taraftan da itiraz sesleri yükseliyor.

Ateşkes açıklamaları, Türk devleti destekli UMH Başbakanı Fayiz es-Serrac ve Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih tarafından 21 Ağustos'ta eş zamanlı olarak farklı yerlerde yapıldı.

BM, ABD VE AB'DEN DESTEK, TC'DEN SESSİZLİK

Birleşmiş Milletler (BM), ABD, Avrupa Birliği, Afrika Birliği, Mısır başta olmak üzere birçok Arap ülkesi, ateşkesi memnuniyetle karşıladı. Türk devleti, ise ateşkesten memnuniyetsizliğini herhangi bir açıklama yapmayarak gösterdi.

Ateşkes maddeleri arasında; "petrol bölgeleri Sirte ve Cufra'nın silahsızlandırılması", "petrol üretiminin başlatılması", "yabancı güçler ve paralı askerlerin Libya'yı terk etmesi" ve "2021'de seçimler yapılması" gibi maddeler var.

HERKESİN KIRMIZI ÇİZGİSİ: SİRTE

Yine, "Sirte'nin silahsızlandırılması ve her iki tarafın da içinde olacağı geçici bir hükümetin merkezi haline getirilmesi" de dikkat çeken ve farklı yorumlanmaya neden olan diğer bir madde.

Fayiz es-Serrac ve Akile Salih'in ateşkes açıklamalarında farklı sözcüklerle de olsa bu maddeler var, ancak uzmanlara göre, her iki tarafın "maddeleri kendine göre yorumlaması" ateşkesin uzun ömürlü olmayacağına işaret ediyor.

UMH, HAFTER'İ KABUL ETMİYOR

Nitekim hem UMH hem de LUO tarafından da ateşkese ilk tepkiler yükselmeye başladı. Her iki taraf da birbirlerini Sirte ve Cufra'ya "askeri yığınak yapmak"la suçluyor.

UMH'ye yakın Xalid El Meşrî başkanlığındaki Devlet Danışma Meclisi, "Hafter ile hiçbir anlaşmayı kabul etmediklerini ve Hafter'in yargılanması gerektiğini" belirtiyor.

LUO İSE ATEŞKESİ 'GÖZ BOYAMA' OLARAK DEĞERLENDİRİYOR

Tobruk hükümetinin Dışişleri Bakanı Abdulhadi El Hewic ise "ateşkesin asla UMH'nin tüm ülkenin hakimi olacağı anlamına gelmediğini" ifade ediyor.

LUO Sözcüsü Ahmed El Mismari ise ateşkesi "göz boyama" olarak nitelendirip "Türk savaş gemilerinin Sirte'ye ilerlediğini" belirtirken, UMH ise LUO'nun "Sirte'de tüm iletişim ağlarının kesip kente yığınak yaptığını" savundu.

Libya'daki son gelişmeleri, ANF'ye değerlendiren Kürt-Alman Forumu Başkanı Yûnis Behram ateşkesi "ölü doğum" olarak değerlendirirken, Mısır'da bulunan gazeteci-siyasetçi Ehmed Şêxo ise "tarafların ateşkesle zaman kazanmaya çalıştığını kaydetti.

KAĞIT ÜZERİNDE MUTABAKAT

Yûnis Behram, her iki tarafın ateşkes maddelerini kendine göre yorumladığını belirterek, "Üzerinde mutabakata varıldığı iddia edilen ateşkesin fiiliyatı bir yana, kağıt üzerinde bile bir mutabakatın olmadığı görülüyor" diyor.

Gazeteci Ehmed Şêxo ise "ortada ateşkes mutabakatından ziyade bir taslak metin var. Ama muğlak bırakılan yanları, netleştirilen yanlarından çok daha fazla olan bir metin" ifadelerinde bulunuyor.

'YABANCI GÜÇLER VE PARALI ASKERLER' MESELESİ

Anlaşma taslağının en kritik maddelerinden biri "yabancı güçler ve paralı askerlerin Libya'yı terk etmesi" maddesi. Çünkü her iki tarafta da yabancı milisler ve yine her iki tarafı da destekleyen ülkeler var.

Ateşkes metninin en temel maddesinin "yabancı güçler ve paralı askerlerin Libya'yı terk etmesi" olduğunu belirten Yûnis Behram, Türkiye'nin ateşkese yönelik sessizliğinin asıl nedeninin bu madde olduğunu belirtiyor.

Yûnis Behram, "Eğer ateşkes imzalanırsa Türkiye'nin çekilmesi gerekiyor. Aynı zamanda Libya'ya gönderdiği çeteleri çekmesi gerekiyor. Bu Türk devletinin Libya'daki yatırımlarının karşılığını almaması anlamına geliyor" diyor.

Anlaşmanın birçok maddesinin muğlak bırakıldığını ifade eden Ehmed Şêxo da "Yabancı güçlerin çekilmesi meselesi var. Burada kim çekilecek? İsimleri niye açıklanmıyor? Bunlar hepsi muğlakta bırakılan konular" diyor.

ABD'NİN ATEŞKES TASLAĞI

Ehmed Şêxo, ateşkes taslağının esasında bir ABD planı olduğunu belirterek, "Ateşkesi ABD dayattığı için kimse razı değilim, demiyor ama maddeleri kendilerine göre yorumluyorlar ve kimse de masadan kalkan taraf olmak istemiyor" diye kaydediyor.

Sirte'nin silahsızlandırılması maddesinin Türkiye ve Rusya'ya yönelik bir madde olduğunu ifade eden Yûnis Behram, "Çeteler ve Türk devleti olmazsa Sarrac bir şey yapamaz. Diğer tarafta ise Rusya'nın Wagner güçleri var. Ruslar bir süredir Hafter yerine Akile Salih'i destekliyor. Sirte ve Cufra'da güçleri bulunuyor" diyor.

PETROL MESELESİ

Anlaşmanın bir diğer maddesi ise 7 aydır akışı durdurulan petrolün yeniden uluslararası pazara akması. Petrolün vanası LUO'nun elinde, ancak parasının aktığı havuz ise UMH'nin denetiminde.

Gazeteci Ehmed Şêxo, bu konuya ilişkin de ise şunları dile getiriyor: "Ateşkes taslağının mimarı Amerika'dır. LUO petrol akışını durdurmuştu. Çünkü petrolün parası başkent Trablus'taki Merkez Bankası'na geliyordu. Yani para UMH'ye geliyordu. LUO petrolü durdurunca sadece zararı sadece UMH görmedi, birçok Avrupa ve ABD şirketi de zarar gördü. O yüzden ABD petrol akışını sağlamak için böyle bir plan öngördü."

Yûnis Behram, petrol meselesinde de anlaşmazlık olacağını belirterek, Hafter'in petrol gelirlerinin Serrac'a akışına izin vermeyeceğini ifade ederek, "Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih de bunu Hafter'e kabul ettiremeyecek. Çünkü sahada bunu yaptıracak gücü yok" diyor.

SİRTE'NİN 'GEÇİCİ MERKEZ' YAPILMASI

Anlaşma taslağının bir maddesi ise Tabruk ve Trablus olarak ikiye bölünen ülke için yeni bir merkez bulmak. Bunun için de herkesin "kırmızı çizgisi" olan ve aynı zamanda petrol sahası olan Sirte'nin ismi zikrediliyor.

Ehmed Şêxo, "Sirte geçici başkent olarak görülüyor. Ama LUO, Sirte'den çekilmelerinin söz konusu olmayacağını belirtirken, UMH ise Sirte'nin kendi denetimlerinde olmasını dayatıyor. Her iki tarafa baktığımızda taraflar ateşkesi birbirinden farklı yorumluyor" diyor.

Yûnis Behram da "Eğer Sirte yeni kurulacak hükümetin merkezi olarak seçilirse, bu hükümetin Hafter'in denetimindeki bölgede olması anlamına geliyor ve Serrac da bunu kabul etmeyecektir. Dolayısıyla Türkler kabul etmemiş olacak" ifadelerinde bulunuyor.

'TARAFLAR ATEŞKESİ FIRSAT OLARAK GÖRÜYOR'

Ehmed Şêxo, anlaşma taslağının akıbetine ilişkin, "Bana göre bu anlaşma yürümez. Her iki taraf da yeniden güçlenmek için ateşkesi bir fırsat olarak görüyor" değerlendirmesinde bulunarak, Türkiye'nin şimdiye kadar birçok anlaşmayı "kabul etmiş gibi görünerek" anlaşmaları sahada boşa düşürdüğünü hatırlatıyor ve yine aynı şeyin tekrarlanacağını kaydediyor.

UMH ANLAŞMAYI 'HAFTER'İ BİTİRME ANLAŞMASI OLARAK GÖRÜYOR

Gazeteci Ehmed Şêxo, "UMH bu anlaşmayı Hafter'i siyasi ve askeri olarak bitirme anlaşması olarak ele almaya çalışıyor. Yani tank, top ve silahla yapılan savaşın yerine şimdi diplomatik ve siyasi bir savaş veriliyor. Sahada her iki tarafın da hareketliliği devam ediyor" değerlendirmesinde bulunuyor.

ATEŞKESE NE YANIT VERİLDİ?

Kürt-Alman Forumu Başkanı Yûnis Behram da "Ateşkesten bir gün sonra Türkiye, Suriye'den Libya'ya çete sevk etmeye başladı. Bu Türkiye'nin ateşkese verdiği yanıttı" diyor ve ekliyor: "Ateşkes bu açıklanan maddelerle yürürlüğe girer ve sonuç alırsa bu yeni Osmanlıcılık hayallerinin yıkılması anlamına gelir ve Türk devletinin işgal etmeye çalıştığı diğer bölgelerde de domino etkisi yaratır."

İlgili haberler: