Türkiye hükümetlerinin büyük bir çoðunluðunun Kürt sorununda çözümsüzlük politikalarının üstünü örtmek için kullandıðı GAP Projesi'ne şimdi de AKP hükümeti sıðınmaya hazırlanıyor. "Kürt Açılımı" olarak başlatılan ardından "Milli Birlik ve Kardeşlik Projesi"ne dönüştürülen ancak çözüme dair somut hiçbir öneriyi sunmayan projenin ardından AKP şimdi de 2013-2017 yılları arasını kapsayan yeni bir GAP Projesi ile Kürtlerin karşısına çıkacak. BDP Urfa Milletvekili Ýbrahim Binici, AKP hükümetinin 2008-2012 yıllarına ilişkin açıkladıðı planda GAP’ı bitireceðini vaat ettiðini ancak bunu yapamadıðını belirterek, “GAP projesi kalkınma deðil kandırma projesidir. AKP açıklayacaðı yeni proje ile seçimler öncesinde Kürtleri kandırmaya hazırlanıyor” dedi.

Türkiye’de 1936’lı yıllara dayanan ancak 1970’li yıllarda tasarlanarak sunulan GAP projesi Başbakanlıðını Süleyman Demirel'in yaptıðı 32. hükümetten, Başbakanlıðını Tayyip Erdoðan'ın yapmakta olduðu 61. hükümete kadar, aradan geçen 37 yıllık sürede 27 hükümet devirdi. 2008 yılında Diyarbakır’da yaptıðı konuşmada yerel seçimler öncesinde, GAP’a ilişkin 2008-2012 yılının eylem planını açıklayan Başbakan Recep Tayyip Erdoðan, seçimler öncesinde yeniden GAP’a ilişkin proje açıklama hazırlanıyor. BDP Urfa Milletvekili Ýbrahim Binici ise AKP hükümetinin Kürtleri kandırmak için böyle bir adım atmaya hazırlandıðını söyledi.

GAP’IN TARÝHÇESÝ

GAP, tarihi 1936’ya kadar uzanan kalkınma senaryosudur. Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Antep, Kilis, Mardin, Siirt, Urfa ve Şırnak illerini kapsamaktadır. Bu bölge nüfus ve yüzölçümü olarak Türkiye’nin yaklaşık yüzde 10’una denk gelmektedir. Verimli Hilal veya Yukarı Mezopotamya olarak da adlandırılan bölge, insanlık tarihinde medeniyetin beşiði olarak bilinmektedir. Proje 1970’de Fırat ve Dicle havzasından yararlanılması olarak somutlaştırılmıştır. 1977 yılında bu iki havza projesinin "Güneydoðu Anadolu Projesi" şeklinde adlandırılması benimsenmiştir. GAP, 1980'lerde çok sektörlü, sosyo-ekonomik bir bölgesel kalkınma programına dönüştürülmüştür. Kalkınma programı, sulama, hidroelektrik, enerji, tarım, kırsal ve kentsel altyapı, ormancılık, eðitim ve saðlık gibi sektörleri kapsamaktadır. Su Kaynakları Programı 22 baraj, 19 hidroelektrik santrali ve 1.7 milyon hektar alanda sulama sistemleri yapımını öngörmektedir. Toplam maliyeti 32 milyar ABD doları olan projenin, Enerji santrallerinin toplam kurulu gücü 7476 MW olup yılda 27 milyar kilowatsaat enerji üretimi öngörülmektedir.

KAPÝTALÝST ÜRETÝM ÝLÝŞKÝLERÝNÝN GELÝŞTÝRÝLMESÝ HEDEFLENDÝ

Projenin planlamasında büyümeye dayalı kalkınma stratejileri örnek alındı. Projenin yapıldıðı dönemde Türkiye’de “büyümeyle modernleşme” düşüncesi temeline dayalı ekonomik büyüme teorisi kabul edilmiştir. Projenin uygulamaya konulduðu yıllarda bölge üretim ilişkileri ve sosyolojik olarak “geri kalmış” tabiri ile anıldıðından proje ile kapitalist üretim ilişkilerinin gelişmesini engelleyen toplum yapısının deðiştirilmesi hedeflendi. Bundan dolayı kalkınma temelli projeye sosyolojik ve toplumsal unsurlar dahil edildi.

AMAÇ KALKINMA DEÐÝL KÜRT SORUNU

Projenin yazılı amacı, bölgelerarası dengesizliði gidermek, bölgenin refah düzeyini arttırmak ve insan kaynaklarını geliştirmek olarak açıklansa da; Milli Güvenlik Kurulu’nda ele alınması ve tartışılması, projenin daha başka amaçlar içinde kullanıldıðının ipuçlarını veriyordu. Keza o dönemin etkin siyasetçilerinden Turgut Özal yaptıðı bir konuşmada, “Eðer bölge kalkınır, bölge halkı zengin olursa politik reaksiyonlar ve çatışmalar sona erer” diyerek, GAP’ın asıl amacını ortaya koymuştu. Özal’ın bu düşü ardından gelen bütün hükümetler tarafından kurulmuş ve GAP, Kürt sorununun ‘çözümü’ ile eşit tutulmaya başlanmıştı. Bundan sonraki süreçte Kürt sorununda çözümsüzlüðü tercih eden hükümetler sıðınak olarak ise GAP’ı gördü.

GAP 37 YILDA 27 HÜKÜMET DEVÝRDÝ

GAP, başbakanlıðını Süleyman Demirel'in yaptıðı 32. hükümetten, başbakanlıðını Recep Tayyip Erdoðan'ın yapmakta olduðu 61. hükümete kadar, aradan geçen 37 yıllık sürede 27 hükümet devirdi. GAP Ýdaresi verilerine göre, hükümetlerin bugüne kadar 21 milyar YTL harcadıðı GAP'ta öncelik verilerek bitirilen enerji yatırımları sonucu elde edilen gelir 15.18 milyar dolar. GAP, Türkiye'de üretilen elektrikte yüzde 48’lik bir paya sahip olurken, Bu enerjinin yıllık parasal deðeri ise 1.1 milyar dolardan fazla.

AKP’DE ÖNCEKÝ HÜKÜMETLERÝN YOLUNDA YÜRÜDÜ

Onuncu yılını geride bırakmış olan AKP hükümeti de işbaşına geldiði tarihten bu güne kadar GAP’la ilgili olarak çeşitli vaatlerde bulundu. Bu vaatlerden sonuncusu, 27 Mayıs 2008 günü, yerel seçimler öncesinde Başbakan Erdoðan’ın Diyarbakır’da yaptıðı konuşmada dillendirildi. Erdoðan, 12 Bakan ve 50’yi aşkın milletvekili, meslek odası yönetici, belediye başkanı ve valiler ile yaptıðı Diyarbakır ziyaretinde “Kürt açılımı” diye başlayan ancak sonradan “Milli Birlik ve Kardeşlik Projesi” ne dönüştürülen çalışma kapsamında “2008-2012 GAP Eylem Planı”nı açıkladı. Başbakan Erdoðan, 2008–2012 yılları arasında uygulanacak Eylem planıyla, 1 milyon 60 bin hektar alanın sulanacaðını, yılda 27 milyar kilovat saat elektrik üretileceðini, kişi başı gelirin yüzde 209 artacaðını ve toplamda 3 milyon 800 bin kişiye iş imkânı yaratılacaðını açıklamıştı. Proje için kaynak sıkıntısı yaşayan Erdoðan çareyi ise Ýşsizlik Fonu’nda gördü. Bu yolla AKP, işsizlik fonundan GAP’ı bahane ederek bütçeye aktardıðı rakam, 10 milyar 824 milyon lirayı aştı.

AKP YATIRIM YERÝNE KAZANILAN PARAYI KULLANDI

Yılda ortalama 3 milyar dolar yatırım yaparak projeyi bitireceðini açıklayan AKP, son 4 yılda ortalama 957 milyon YTL harcadı. Buna karşın GAP kapsamındaki barajlardan yıllık 1.1 milyar dolar gelir elde eden hükümetin, bu gelirin de altında bir harcama yaptıðı ortaya çıktı. GAP kapsamındaki barajlardan 4 yılda 4.4 milyar dolar gelir elde eden hükümet, elde ettiði gelirin de altında harcama yaptı. GAP için 2003'te 793 milyon TL ayıran hükümet, 2004'te 899 milyon TL, 2005 1 milyar 98 milyon TL, 2006'da ise 931 milyon TL'lik bir kaynak ayırdı.

RAKAMLAR NEDEN GÝZLENÝYOR?

Türk Başbakanı Recep Tayyip Erdoðan’ın 2008 yılında Diyarbakır’da açıkladıðı ve Kürt sorununda çözüm olarak lanse edilen “2008-2012 GAP Eylem Planı” ise tam bir hüsran oldu. Projeye ilişkin verilerin yer aldıðı GAP Bölge Kalkınma Ýdaresi Başkanlıðı’nın resmi sitesinde son durum olarak 2010 yılı gösteriliyor. Yani 2 yıllık rakamlar saklanıyor. Oysa bu rapor açıklanırken bizzat Başbakan Erdoðan tarafından projenin her an takip edileceðini ve periyodik aylara göre raporlar hazırlanacaðını söylemişti. 2008 yılı fiyatlarıyla GAP’ın tamamlanması için gerekli olan miktar, 41milyar 200 milyon TL olarak hesaplanmıştı. Eylem planının devreye alındıðı 2008 yılana kadar yapılan harcamaların toplam miktarı ise 2008 yıl rakamlarıyla 26 milyar liraydı. Kalkınma Bakanı, 2012 sonunda Eylem Planı için 18 milyar lira kaynak tahsis edildiðini ancak harcamaların 2011 yılı sonu itibariyle 12 milyar liraya ulaştıðını ifade etmiştir.

TESEV: PLAN BÖLGENÝN SORUNUNA ÇÖZÜM SUNMUYOR

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı’nın (TESEV), Aralık 2008’de yayımladıðı “Kürt Sorunu'nun Çözümüne Dair Bir Yol Haritası: Bölgeden Hükümete Öneriler” raporunda GAP’ın bölge için ne anlama geldiði analiz edilmişti. Raporda, eylem planı dahilinde ilk uygulamaların Sosyal Destek Programı (SODES) çerçevesinde yürütüldüðü belirtilerek, “GAP illerinde valiliklerin keyfi kararlar aldıklarına ilişkin şikâyetler gündeme gelmeye başlamıştır. Bazı valilikler bütün sivil toplum kuruluşlarına SODES’ten yararlanmaları için duyuruda bulunmuşken, bazıları sivil topluma hiç duyuru yapmamış veya sadece kendilerine yakın gördükleri kuruluşları davet etmişlerdir. Bu tür keyfi uygulamalar, bölge halkının planın uygulamasına ilişkin kuşkularını haklı çıkarmaktadır. Bütün bunların ışıðında denilebilir ki, plan bölgenin sosyal ve ekonomik sorunlarının yapısal çözümüne dair bir öneri sunmadıðı gibi, bölgedeki yoksulluðun etnik boyutunu da tamamıyla göz ardı etmektedir” tespiti yapılmıştı. Raporda ayrıca şu deðerlendirmeye yer verilmişti: “Nihayetinde, Olaðanüstü Hal rejimi ile yönetilmiş olan bütün Kürt illerini kapsamayan ve ‘Kürt’ ifadesini içermeyen GAP Eylem Planı, bölge halkı tarafından Kürt Sorunu’nun çözümüne dönük bir politika olarak algılanmamaktadır. Dahası, planda yer alan ‘dört milyon kişinin istihdam edileceði’ türü gerçekçi olmayan taahhütlerin yerine getirilmemesi durumunda, halkın devlete duyduðu güvensizlik daha da derinleşecektir. Bölgenin sosyoekonomik olarak gelişmesi, ancak Kürt Sorunu’nun çözümüyle birlikte ele alındıðı takdirde mümkündür.”

TIKANAN AKP YENÝDEN GAP’A SARILACAK

Kürt sorununda “güvenlik konseptli” yaklaşımları ile tıkanan ve “KCK” adı altında yapılan operasyonlar ile tepki çeken AKP hükümeti, Kürt sorununda yeniden GAP’a sarılmayı hedefliyor. Bu kapsamda AKP hükümeti tarafından yerel seçimler öncesinde yeniden 2013-2017 yıllarını kapsayacak GAP eylem planı açıklanacak. AKP içerisinde yapılan birçok toplantıda da gündeme gelen plan ile birlikte kimi adımlar atılarak yeniden “Kürt sorununu çözmek için adım atıyoruz” söylemi dillendirilecek.

BÝNÝCÝ: GAP KALKINMA DEÐÝL KANDIRMA PROJESÝDÝR

BDP Urfa Milletvekili Ýbrahim Binici, GAP’ı anlamak için Süleyman Demirel’in “Ben GAP’ı gaptırmam” sözünü iyi analiz etmek gerektiðini belirterek, “Aslında GAP’ın özünde bu söz yatıyor. O dönem Demirel bunu söyledi çünkü GAP onun için oy deposuydu. Şimdi de deðişen bir şey yok. GAP bir kalkınma projesi deðildir. Kürt coðrafyasındaki insanları beklenti içine sokmak ve kandırma projesidir” dedi. Bu sürecin yayılarak inşa edildiðini söyleyen Binici, bunun Kürtleri için özel olarak kurgulanmış bir dizayn olduðunu kaydetti. GAP’ın ayrıca Kürt coðrafyasında tahribat anlamı taşıdıðını sözlerine ekleyen Binici, bunun da yapılan barajlarla gerçekleştirildiðini kaydetti. Binici: “Barajlar ile doðayı adeta katlettiler. Hasankeyf’te yaşananlar ortadadır. GAP diye her yeri barajla doldurdular. Böylece her yeri tarumar ettiler” dedi.

‘YENÝ EYLEM PLANININ NEDENÝ SEÇÝMDÝR’

“3 milyon 800 bin insan iş bulacak gibi yalanlar atıyorlar ortaya” diyen Binici, GAP’ın sulama endeksi ile elektrik üretimi üzerine olduðunu vurgulayarak, “Bunun yüzde 88’i elektrik üretim amaçlı kısmı bitti. Yüzde 18 civarında ise sulama projesi yapıldı. Oysa 2008-2012 yıllarında projenin tamamı bitecekti. Ýşte budur toplumu aldatmanın nedeni. Sadaka verir gibi bazı şeyleri yapıyor AKP hükümeti şimdi de 2013-2017 yıllarını kapsayan GAP eylem planının konuşuyor. Bunu da önümüzdeki aylarda açıklayacaklar. Nedeni ise seçimledir. Seçim öncesi halka bununla gidecekler. Yoksa bunların derdi Kürt coðrafyasında kalkınma falan deðildir. AKP kendi yandaşını doyurup halkı sömürmeye çalışıyor” diye konuştu.