Hazar Denizi'nde payı olan İran, Rusya, Kazakistan, Türkmenistan ve Azerbaycan arasında 12 Ağustos Pazar günü Kazakistan’ın kıyı kenti Aktove’de bir anlaşma imzalandı. İran, Rusya, Kazakistan, Türkmenistan ve Azerbaycan arasında paylaştırılan Hazar Denizi sorunu 20 yıl önce başladı. İran ve Rusya paylarına düşen bölümden petrol olmadığı gerekçesi ile denizin yeniden paylaştırılmasını istemesinden kaynaklanıyordu sorunu. Yirmi yıl süren anlaşmazlık 12 Ağustos'ta imzalanan bir anlaşma ile çözülürken birçok kesim İran’ın taviz verdiği yönünde tartışmalara neden oldu.

RUHANİ: ULUSAL GÜVENLİK İÇİN ÖNEMLİ ANLAŞMA

İran, en yetkili ağızlardan, anlaşmada hiçbir taviz vermediğini belirtiyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani dün gerçekleştirilen Bakanlar Kurulu toplantısından sonra anlaşmaya ilişkin açıklamalarda bulundu. Ruhani, şöyle dedi: "20 seneyi aşkındır Hazar’a kıyısı bulunan 5 ülke bu denizdeki pay ve sınır meselesi üzerinde müzakere yapmakta. Bazı sorunları çözmemize rağmen bunların bir kısmı daha çözülmüş değil. Hazar’ın büyük bir kısmında kontrol sağlamayı öne süren Rusya bile yüzde 17’lik bir payla yetinmektedir.”

Ruhani, 20 yıldan beri süren anlaşmazlıkların hangi ülkeler arasında ve neden olduğuna ilişkin değerlendirme de yaparak, "Hazar Denizi’nin güney kısmında İran, Türkmenistan ve Azerbaycan arasında bazı anlaşmazlıklar mevcuttu. Bu yönde de Azerbaycan ile iyi anlaşmalara imza attık, gerçi bazı konularda da mutabık kalamadık. Bu toplantıda ilaveten İran ile bazı ülkelerin kaygısı haline dönüşen birkaç konu üzerinde anlaşmaya varmayı başardık ki bunların başında güvenlik meselesi yer alıyor” diye konuştu.

Sözü geçen müzakerelerin İran’ın ulusal güvenliği açısından gayet önemli sonuçlara neden olduğunu belirten İran Cumhurbaşkanı Ruhani, “NATO ile ABD tarafından planlanan bir komploya göre, yabancı güçler Hazar Denizi’nin kıyısına akın edip bölgede askeri üs kuracaklardı. Fakat bu anlaşmaya göre Hazar’da her çeşit askeri üs ile yabancı gemilerin boy göstermesi yasaklanarak sözleşmeye dahil 5 ülkeden birisinin bayrağını taşıması şart oldu. Bunlara ek olarak Hazar’a kıyısı olan herhangi bir ülkenin toprakları bölgedeki diğer bir ülkeye karşı kullanılmayacak” diye konuştu.

KASİMİ: HİÇBİR ZARAR GÖRMEDİK

Hazar Denizi üzerine yapılan anlaşmaya ilişkin açıklamalarda bulunanlardan biri de İran Dış İşleri Bakanlığı Sözcüsü Behrem Kasimi.

İran devlet televizyonuna konuşan Kasımi, “Pazar günü imzalanan hukuki statüsü konulu Hazar Denizi anlaşmasının İran İslam Cumhuriyeti'nin dış politikası için büyük bir başarı olduğunu belirtmek gerekir” dedi.

Kasimi, “Anlaşmadaki önemli bir nokta ise Hazar Denizi'nde herhangi bir yabancı gücün bulunmasına izin vermemesidir. Bu önemli konu Hazar’a kıyıdaş beş ülkenin büyük başarılarından biridir” ifadelerini kullandı.

Kasimi, söz konusu anlaşmanın 20 yıl süren müzakere sonucu sağlandığına dikkati çekerek, “Bugünlere bölgenin barış, istikrar ve güvenliğine katkıda bulunabilecek beş ülke arasında bölgesel dayanışma günleri diyebiliriz” dedi.

Hazar Denizi’ni “barış, güvenlik ve dostluk denizi” olarak değerlendiren Kasimi, bu denizin hudutlarını belirleme konusunda daha hiçbir anlaşmanın sağlanmadığını aktararak, yapılan anlaşmanın, sınırları belirleme değil, hukuki statüsünü belirleme anlaşması olduğunu söyledi.

Hazar Denizi için yapılan anlaşmada İran’ın kaybettiği yönündeki tartışmalara cevap veren Kasimi, “Ne yazık ki bazıları Hazar Denizi'nin bölünmesinden bahsediyor ya da İran’ın bu sözleşmeden zarar gördüğünü iddia ediyorlar. Bunların doğru ve kesin olmadığını söylemem gerekir. Bu yorumlar ne yasal bir temele dayanı, ne de ona güvenilir, daha çok kişisel spekülasyonlardan ibarettir” açıklamalarında bulundu.

Kasimi, İran’ın anlaşma ile hiçbir kayba uğramadığının altını çizerek, “Hazar Denizi’yle ilgili iyi sonuçlar elde ettiğimiz ve ülkenin hiçbir haktan mahrum kalmadığı konusunda İran aziz halkına güvence verebilirim” diye konuştu.