16 Eylül’de Kürt genç kadın Jina Emini’nin Tahran’da ahlak polislerince katledilmesiyle fitili ateşlenen halk hareketi, neredeyse iki aydır devam ediyor.

Cumartesi günü devlet güçleri eylemcilere karşı yeni baskı metotları uygulamaya başladı. Tahran üniversitesinde öğrenciler üzerinde aramalar yapan devlet güçleri, kimlik tespiti için öğrencileri maskelerini çıkarmaya zorladı.

Buna rağmen ülkenin kuzey doğusundaki Meşed İslami Üniversitesi’nde öğrenciler “Ben özgür bir kadınım, siz sapıksınız” sloganı ile eylem düzenledi.

MERİWAN’DA HALK SOKAKTA

Yerel kaynaklara göre Jina Emini’nin memleketi Doğu Kürdistan’ın Seqiz kentindeki devlet güçlerinin bir kısmı Meriwan’a kaydırıldı.

Pazar günü itibariyle Meriwan’da halk sokaklara dökülerek birçok caddeyi trafiğe kapattı.  Eylemler sırasında kenti temsil eden parlamento temsilcisi Şiva Qasimi’nin evinin ofisinin ateşe verildiği bildirildi. Rejim güçlerinin kentte halka ateş açtığı yönünde bilgiler var.

Doğu Kürdistan ve İran’ın çok sayıda kentinde cumartesi günü eylemler düzenlendi. Rejim, iletişim olanaklarına yasaklar ve kısıtlamalar getirdiği için her taraftan bilgi almak mümkün görünmüyor. Sanal ağlarda yapılan paylaşımlar, eylemlerin boyutlarını gösteriyor.

İran İnsan Hakları Örgütü’ne göre 16 Eylül’den bu yana 41’i çocuk olmak üzere 304 kişi katledildi.

İranlı muhalif grup Halkın Mücahitleri’ne göre ise katledilenlerin sayısı 530’u geçti. Bu grup, kenti internet sitesinde katledilenlerin 358’inin isim listesini yayınladı.

1979’DAN BU YANA EN ÖNEMLİ EYLEMLER

Ülkeyi saran protesto dalgası, 1979 İslam Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana boyutları ve türü itibariyle en önemli halk hareketi olarak değerlendiriliyor.

2009’da tartışmalı seçimler nedeniyle başlayan ‘yeşil hareket’ 15 gün sürmüştü. 2019’daki “Kanlı Kasım”da Uluslararası Af Örgütü’ne göre 1500 kişi hayatını kaybetti. Eylemler birkaç gün sürdü. Her toplumsal hareket belli bir tepki ile başlasa da genelde rejime karşı öfkeyi ifade ediyordu. Rejim ise eylemcilerin taleplerine yanıt vermek yerine her seferinde kendisini reformdan geçirmekten daha da uzaklaştı.

Mevcut “jin jiyan azadî devrimi” olarak adlandırılan halk hareketi neredeyse iki aydır sürüyor.  Harekette her tabakadan kadınlar, üniversite ve lise öğrencileri, marjinalize edilmiş reformcular, muhafazakarlar, siyasi muhalifler, sendikal birlikler, dezavantajlı sınıflar yer alıyor. Kürtler eylemlere başından beri aktif ve öncü bir şekilde katılıyor. Beluclar ve Araplar da harekete katıldı. Bu yeni toplumsal hareket Avrupa’da Kuzey Amerika’ya İran diasporasını da harekete geçirdi. Rejime karşı adeta bir öfkeler buluşması var.

300 İSİMDEN ORTAK AÇIKLAMA

Son olarak İran ve Doğu Kürdistanlı 300 isim ortak bir açıklama ile baskıları kınadı, eylemlere destek verdi.

JİNHA’nın haberine göre ortak açıklamada yazar, aydın ve sivil aktivist, gözaltına alınarak tutuklanan kadın gazetecilerle mesajı verildi.

Yazarlar, sanatçılar ve aktivistlerden oluşan 300 isim, “Aydın, yazar ve gazetecilerin tutuklanmasına ve baskılara derhal son verilsin” çağrısında bulundu.

Açıklamada “Sivil toplumu sindirmek, katletmeler ve toplumu büyük bir garnizona çevirmek yalnızca halkın öfkesini arttıracaktır” ifadeleri kullanıldı.