Sahel’deki ölümcül sıcak hava dalgası ‘insan kaynaklı’!

Mali ve Burkina Faso'da son günlerde yaşanan sıcak hava dalgaları elektrik ve sağlık sistemini felce uğratırken, tarım faaliyetlerini de etkiledi.

World Weather Attribution (WWA) ağından bilim insanları Perşembe günü yayınlanan bir çalışmada, nisan ayı başında Sahel'i vuran ölümcül sıcak hava dalgasının "insan kaynaklı" iklim değişikliğiyle bağlantılı olduğunu iddia ediyor. 

1-5 Nisan tarihleri arasında Mali ve Burkina Faso'da hem süre hem de yoğunluk açısından olağanüstü bir sıcak hava dalgası yaşanmış ve 45°C'yi aşan sıcaklıklar bu ülkelerde çok sayıda ölüme neden olmuştu.

Bilim insanlarının gözlemleri ve sıcaklık modellerinin karşılaştırmaları, "insan kaynaklı" 1.2°C'lik küresel ısınma olmasaydı, "bölgede Mart ve Nisan 2024'te gözlemlenen büyüklükteki sıcak hava dalgalarının imkansız olacağını" gösteriyor. 

Rapor, Sahel'i nisan ayında 5 gün boyunca etkileyen olayın benzerinin sadece "her 200 yılda bir" meydana geldiğine dikkat çekiyor.

Raporun yazarları, Sahel'de yılın bu zamanlarında sıcak hava dalgalarının yaygın olduğunu, ancak "insanlar fosil yakıtları yakarak küresel ısınmaya neden olmasaydı" bölgede nisan ayındaki sıcak hava dalgasının "1.4°C daha soğuk olacağını" söylüyor. 

Raporda, "Bu eğilimler gelecekteki ısınma ile devam edecektir" diye belirtiliyor.  Bilim insanları Mali ve Burkina Faso'daki bu tür bir sıcak hava dalgasının "0.8°C daha sıcak bir dünyada 1°C daha sıcak" olacağını ve küresel ısınmanın 2°C'ye ulaşması halinde bugünkü iklimden 10 kat daha sık meydana geleceğini tahmin ediyor.

WWA'ya göre bu sıcak hava dalgasının süresi ve şiddeti, Mali ve Burkina Faso halklarının "yüksek sıcaklıklara alışkın olmalarına rağmen" bu ülkelerde kaydedilen ölüm ve hastaneye yatış sayılarında artışa yol açtı. İlgili ülkelerdeki veri eksikliği nedeniyle kurbanların tam sayısını bilmek "imkansız" olsa da, WWA, sıcaklığa bağlı ölümlerin yüzler ya da binler olmasının muhtemel olduğunu ifade ediyor. 

WWA ağı raporunda "sıcak hava dalgalarının en ölümcül doğal afetler arasında yer aldığını" ve özellikle yaşlılar ile küçük çocukları etkilediğini belirtiyor. Mali ve Burkina Faso'da Nisan ayında 48,5°C'ye ulaşan sıcak hava dalgaları, Ramazan orucu ve elektrik kesintileriyle aynı döneme denk gelmiş, vantilatör ve klima kullanımını kısıtlamış ve sağlık hizmetlerinin işleyişini etkilemişti. Nisan ayı başında Bamako'daki ulusal kan nakli merkezi, günde "12 saatten fazla süren günlük elektrik kesintileri" nedeniyle tıbbi kuruluşlardan "zorunlu olmayan tüm nakilleri askıya almalarını" istedi.

Mali, elektrik santrallerinin çok kötü durumda olması ve ulusal enerji şirketinin ağır borç yükü nedeniyle elektrik kesintileriyle yaşıyor. Sahel ülkeleri 1970'lerden bu yana kuraklıkla ve 1990'lardan itibaren de yoğun yağışlarla mücadele etmek zorunda kaldı. Tarım arazilerinin gelişmesiyle birlikte azalan su ve otlak mevcudiyeti, pastoral nüfusun yaşamını sekteye uğratırken,  Mali, Burkina Faso ve Nijer'de geniş toprak parçalarında hakimiyetlerini genişleten silahlı grupların ortaya çıkmasını teşvik etti.