Rusya’dan aralarında iş insanlarının da bulunduğu büyük bir heyetin dün Suriye’nin başkenti Şam’ı ziyaret ettiği duyurulmuştu. Rusya Başbakan Yardımcısı Dimitri Ragozin’in başında olduğu heyetin, 7 yıllık iç savaşta büyük zarar gören ülkedeki yeniden yapılanma çalışmalarını görüştüğü bildirilmişti.

RUSYA ‘BÜYÜK EKONOMİK PROJELERDE’ ROL ALACAK

İç savaşın başından bu yana Esad rejimini destekleyen Rusya, Eylül 2015’ten itibaren ise bizzat askeri güçleriyle savaşa dahil olmuştu. Rusya’nın desteğiyle Esad rejimi, Halep ve Dêra Zor başta olmak üzere elindeki toprakları neredeyse iki katına çıkarmayı başarmıştı.

Halen birçok bölgede Esad karşıtı ve çoğunluğu radikal İslamcı grupların varlığı devam etse de, Rusya’nın verdiği desteğin ekonomik karşılığının alınma zamanının geldiği anlaşılıyor. Dünkü ziyaret de askeri desteğe karşılık ülkede büyük oranda zarar gören altyapı başta olmak üzere yeniden yapılanma projelerinin Rusya’yla yürütüleceği anlamına geliyor.

Sana ajansına konuşan Beşar Esad, Rus heyetiyle görüşmelerde ‘önemli yatırım projelerinin konuşulduğunu’ söylemişti. Esad, ülkedeki petrol ve diğer maden yataklarının yanı sıra ulaşım ve ticaret gibi konularda ortaklık yapılacağını söyledi.

‘SINIRSIZ KAYNAKLAR’ DEĞERLENDİRİLECEK

Ayrıca ülkedeki ‘sınırsız kaynakların’ değerlendirilmesi niyeti vurgulanıyor. Ziyarete ilişkin Ria Novosti ajansına konuşan Rusya Başbakan Yardımcısı Dimitri Ragozin, “Suriye, sınırsız kaynakları olan bir ülke. Rus şirketlerin burada kapsamlı ekonomik projeler gerçekleştirmek gibi ahlaki hakları var” diye konuştu.

Heyette Rusya’dan büyük şirketlerin direktörlerinin olduğunu vurgulayan Ragozin, Suriyeli yetkililerin ‘sadece Rusya’yla’ çalışmak istediklerinin de altını çizdi.

Rusya’nın hedefinde Suriye’nin tüm enerji kapasitesini ‘eski haline getirme’ bulunuyor.

ORTAK MADENCİLİK, TARIM VE LİMANLARIN KULLANIMI

Suriye’deki yeniden yapılanma projelerinden aslan payını alacağı anlaşılan Rusya’nın madenler, enerji projeleri, tarım ve ticaret gibi alanlarda etkili olacağı vurgulanıyor.

Verilen bilgilere göre Rusya ile Suriye arasında ülkedeki fosfat madenlerini işletmek için ortak bir şirket kurulacak.

Yine Rusya’dan Suriye, Irak ve diğer bölge ülkelerine satılacak buğday ve diğer bazı tarım ürünleri için Suriye limanlarının kullanımı planlanıyor.

YÜZ MİLYARLARCA KAYIP ON MİLYARLARCA YATIRIM

Suriye’de 7 yılını geride bırakacak iç savaş nedeniyle büyük bir yıkım yaşandı. Dünya Bankası tahminlerine göre iç savaştaki ekonomik kayıp en az 225 milyar doları buluyor. Bu ise Suriye’nin savaş öncesindeki yıllık milli gelirinin 4 katına denk geliyor.

Ülkede en az 340 bin kişinin yaşamına mal olan ve 10 milyon kişinin ise ülke içinde veya dışında mülteci konumuna düşmesine yol açan savaşta birçok şehirde ağır tahribatlar söz konusu. Bu da, yeniden inşa kapsamında büyük alt ve üstyapı projelerinin gerekli olduğunu gösteriyor.

Suriye’deki ekonomik kayıp yüz milyarlarca dolarla ifade edilirken, sadece yıkılan kentleri yeniden inşanın kısa vadeli asgari maliyetinin dahi on milyarlarca doları bulacağı tahmin ediliyor. Savaşın en yoğun yaşandığı kentlerden Halep’te binaların üçte biri tümüyle veya kısmen yıkılırken, Humus’ta bu oranın beşte bir oranında olduğu tahmin ediliyor.

Yeniden inşaya dair 2013 yılında Suriye rejimi tarafından yapılan açıklamalarda dahi gerekli miktarın 60 ila 80 milyar dolar arasında olduğu savunuluyordu. Birçok kentin son 4 yıllık savaşta yıkıma uğradığı düşünüldüğünde bu miktarın yüz milyarlarca doları bulacağı kesin.

ÇİN VE İRAN VAR; BATI VE KÖRFEZ ÜLKELERİ YOK!

Esad rejiminin Rusya’nın yanı sıra ülkenin yeniden inşası için Çin başta olmak üzere Asya ülkeleriyle de ilişkiler geliştirmeye çalıştığı biliniyor.

Sadece 2015 yılında yapılan görüşmelerde, Çin’in 30 milyar dolar civarında bir destek sunacağı duyurulmuştu.

Esad’a desteğini askeri olarak üst düzeyde tutan İran’ın da yeniden inşada önemli bir pay alacağı zaten bilinen bir gerçek.

Ancak Esad’ın ülkenin sadece yüzde 50 ile 60’ı arasında bir alanda hakimiyeti olduğu düşünüldüğünde, yeniden inşa projelerinin öyle istediği gibi yürütülemeyeceği kesin. Bilinen bir diğer gerçek ise, rejimin hakim olduğu alanlarda Batılı veya Körfez ülkeleriyle bağlantılı şirketlerin rejimin olduğu alanlardaki projelerden pay alamayacağı.

Türkiye’de Erdoğan rejiminin Şehba’ya yönelik işgal girişimi sonrasında sık sık dile getirdiği yeniden inşada pay sahibi olma hedefinin ise gerçekçi olmadığı söylenebilir. Bu olsa bile sadece Türkiye’nin şimdilik işgal altında tuttuğu alanlarla sınırlı kalacak.