Suriye’de iç savaşta 2017 yılında 40 bine yakın sivil ve silahlı birey hayatını kaybederken, Kürtler öncülüğündeki QSD güçlerinin özgürleştirdiği alanlar 50 bin kilometrekareyi aştı.

Merkezi Londra’da bulunan Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) tarafından yayınlanan rapora göre, SOHR verilerine göre 2017 başında 185 bin kilometrekarelik Suriye topraklarının 95 bin 300 kilometrekaresi DAİŞ çetelerinin kontrolü altındaydı. Aynı dönemde Suriye Demokratik Güçleri (QSD) tarafından kontrol edilen alanlar 35 bin 144 kilometrekare ile Suriye coğrafyasının yüzde 19’una denk geliyordu.

2017 başında Esad rejimi ve müttefiklerinin kontrolündeki alanlar 31 bin 400 kilometrekare ile sınırlı iken, geriye kalan 23 bin kilometrekarelik alan ise Türkiye ile Körfez ülkelerinin desteklediği diğer grupların elinde idi.

Ancak bu yıl içinde yaşanan çatışmalarda DAİŞ çeteleri büyük oranda yok edilirken, neredeyse çok küçük bazı adacıklara sıkıştırılmış durumdalar. Rejim güçlerinin büyük bir kısmı çöllerden oluşsa da ülkenin güney, orta ve kuzeybatısında çoğunluğunu DAİŞ’ten aldığı alan 72 bin kilometrekareyi buldu. Esad rejimi yıl sonu itibariyle 103 bin kilometrekare ile Suriye topraklarının yüzde 56’sına yakınını kontrol ediyor.

50 BİN KM KAREYİ AŞKIN ALAN QSD’NİN KONTROLÜNDE

DAİŞ çetelerinin işgali altındaki toprakların kurtarılmasında QSD savaşçılarının da rolü büyüktü. SOHR verilerine göre 2017 boyunca çetelerin işgalindeki 15 bin 500 kilometrekarelik alan kurtarıldı ve toplamda 50 bin 640 kilometrekarelik alan QSD tarafından özgürleştirilmiş oldu. QSD’nin Afrin’le birlikte kontrolü sağladığı alan Suriye’nin yüzde 27,5’ine denk geliyor.

Çetelerin elinde Dere Zor, Humus ve Dara’da küçük adacıklar biçiminde kalan toprakların 5 bin kilometrekare kadar olduğu tahmin ediliyor.

Suriye’de geriye kalan 25 bin 500 kilometrekare kadar alanda Türkiye’nin işgali altındaki alan 2 bin 250 kilometrekare iken, ‘ılımlı muhalif’ olarak adlandırılan grupların elinde ise 15 bin 600 kilometrekare kadar bir toprak parçası bulunuyor. Bu alanların üçte biri kadarı ise DAİŞ dışındaki radikal İslamcı diğer çete örgütlerce işgal edilmiş durumda.

REQA, DÊRA ZOR VE PALMİRA GİBİ KENTLER ÇETELERDEN KURTARILDI

2016 yılının sonunda Türkiye’nin yıllarca desteklediği grupları satması sonucu Halep şehri Esad rejiminin kontrolüne geçmiş, birçok mahalle ise YPG savaşçılarınca özgürleştirilmişti.

2017’deki en önemli gelişme ise çetelerin 3 yıldır sözde ‘başkent’ olarak kullandıkları Reqa şehrinin özgürleştirilmesi oldu. Reqa’yı sivil kayıplarını önlemek için uzun soluklu Fırat’ın Gazabı Hamlesi’yle özgürleştiren QSD savaşçıları, 17 Ekim’de kentin kurtarıldığını ilan etmişlerdi.

Aynı dönemde Dêra Zor ve Hêseke vilayetlerinde Cizre Fırtınası hamlesini sürdüren QSD güçleri, Fırat nehrinin doğusundaki alanları büyük oranda kurtarmışlardı. Fırat’ın batısında ise Suriye rejim güçlerinin operasyonuyla Dêra Zor kent merkezi çetelerden arındırılmıştı.

10 BİNİ AŞKIN SİVİL HAYATINI KAYBETTİ

2017 yılı boyunca yaşanan çatışmalar ile saldırılarda 39 bini aşkın kişi yaşamını yitirirken, bunlar arasında en az 10 bin 500 sivil bulunuyordu. Yaşamını yitiren siviller arasında 18 yaş altı çocukların sayısı 2 bin 100 iken, bin 500’e yakın da kadın vardı.

Raporda sivil ölümlerinden en fazla rejim güçleri sorumlu tutulurken, uluslararası koalisyon ile Rusya ve Türkiye’nin bombardımanlarında da ölümler yaşandığı belirtiliyor.

Çatışmalarda DAİŞ’in yanı sıra El Nusra’nın devamı Fetah el Şam ile diğer çetelerin kayıpları 7 bin 500’ü bulurken, rejimin kayıpları 4 bin 500’e yakın idi.

SOHR raporunda 2017 yılında ‘tespit edilebilen’ 39 bin ölüme ek olarak 5 bin kişinin daha ölmüş olabileceği savunuluyor.

Suriye’deki çatışmalarda 2016 yılında 49 bin, 2015’te ise en az 55 bin kişinin yaşamını yitirdiği tahmin ediliyordu. Rapordaki rakamların baz alınması halinde iç savaşın başladığı 2011 yılından bu yanaki ölümler 500 bini aşmış oluyor.

YÜZ MİLYARLARCA DOLARLIK YIKIM

İç savaş nedeniyle büyük bir yıkım yaşanan Suriye’de Dünya Bankası tahminlerine göre ekonomik kayıp en az 225 milyar doları buluyor. Bu da, Suriye’nin savaş öncesindeki yıllık milli gelirinin 4 katına denk geliyor.

İç savaş 10 milyon kişinin ülke içinde veya dışında mülteci konumuna düşmesine yol açarken, birçok şehirde ağır tahribatlar söz konusu. Bu da, yeniden inşa kapsamında büyük alt ve üstyapı projelerinin gerekli olduğunu gösteriyor.

Suriye’deki ekonomik kayıp yüz milyarlarca dolarla ifade edilirken, sadece yıkılan kentleri yeniden inşanın kısa vadeli asgari maliyetinin dahi on milyarlarca doları bulacağı tahmin ediliyor. Savaşın en yoğun yaşandığı kentlerden Halep’te binaların üçte biri tümüyle veya kısmen yıkılırken, Humus’ta bu oranın beşte bir oranında olduğu tahmin ediliyor.

Yeniden inşaya dair 2013 yılında Suriye rejimi tarafından yapılan açıklamalarda dahi gerekli miktarın 60 ila 80 milyar dolar arasında olduğu savunuluyordu. Birçok kentin son 4 yıllık savaşta yıkıma uğradığı düşünüldüğünde bu miktarın yüz milyarlarca doları bulacağı kesin.