Duhok’ta önemli Ezidi ziyaretgâhlarından biri olan Şeyh Şems Kubbesi’nin arkeolojik kazılarla tahrip edileceði iddiası üzerine, onlarca Ezidi bir protesto gösterisi düzenledi. Ezidiler, Kürdistan hükümeti ve ilgili çevrelerden bu arkeolojik kazı planının durdurulmasını talep etti. Duhok Tarihi Eserler Müdürlüðü yaptıðı açıklamada ibadet ve ziyaret yerlerini tahrip etmek gibi bir plan ve projelerinin olmadıðını söyledi.

Pazar günü Duhok’taki ziyaretgah önünde gerçekleşen protesto gösterisinin organizatörü Zaim Kıret Ali, "Burada toplanan onlarca Ezidi, bugün köylerinden ve Ezidi bölgelerinden Şeyh Şems türbesi için buraya geldik. Tel Kıreban alanında bu türbenin olduðu yerde yapılan kazıyı bir Ýtalyan gurup yürütüyor. Biz bu kazıdan rahatsızız Kürdistan hükümetinden bu kazıyı durdurmasını istiyoruz", dedi.

Ali, "Kürdistan, Irak ve tüm dünyadaki Ezidiler bu kutsal yere yönelik hakareti kabul etmeyeceklerdir" diyerek, soruna bir çözüm bulunana kadar eylemlerini sürdüreceklerini belirtti.

Protestoculardan Seve Hıdır, Şeyh Şems türbesinin Ezidi inancı için sembolik bir deðeri olduðunu ifade ederek, dünyanın her yanındaki Ezidilerin her yıl buraya gelerek dini ibadetlerini yaptıklarını söyledi.

Bu nedenle türbenin oldukça önemli bir yer olduðunun altını çizen Hıdır, " Onlarca Ezidi kadını da bu yürüyüşte rahatsızlıklarını gösteriyor. Bedeli ne olursa olsun biz bu tür işlerin bu bölgede yapılmasına izin vermeyeceðiz” şeklinde konuştu.

TARÝHÝ ESERLER MÜDÜRÜ: KAZI PLAN VE PROJEMÝZ YOK

Açıklama ve protestolar ardından Duhok Tarihi Eserler Müdürü Hasan Ahmet Kasım, Kıreban alanında böyle bir çalışmanın olmadıðını belirterek, söylentileri reddetti. " Dairemizin kutsal ve dini mekanların hiçbirinde böyle bir çalışma yapma gibi bir niyeti yoktur” diyen Kasım, o alanda bulunan bazı tepelerde bir Ýtalya Üniversitesinin araştırma yapma isteklerinin olduðunu ancak şimdi ne sözkonusu üniversitenin ne de kurumlarının böyle bir çalışma yapma niyeti olmadıðını açıkladı.

Ninova eyaletinin Ezidi temsilcilerinden Xwedêda Xelef Ýdo da Pazartesi günü yaptıðı açıklamada Duhok’taki Ezidi ziyaretgahının, altında tarihi eser olduðu gerekçesi ile bir Ýtalyan şirket tarafından bozulmak istendiðini iddia etmişti. Ýdo, "Ezidi milleti inançlarına karşı böyle bir saygısızlıðın yapılmasını kabul etmeyecektir" demişti.

Tel Kıreba Duhok'un 25 kilometre güneyinde Fayda nahiyesinin Semele kazasında yer alıyor. Ýdo, "O tepede Şeyh Şems’in mezarı bulunuyor. Bu mezar Ezidi inancının en önemli ve kutsal inanç sembolüdür” dedi.

Bu bölgede onlarca Ezidi ziyaretgahı ve mezarlıðı yer alıyor. Kutsal günlerde bu yerler birçok törene sahne oluyor. Semele civarında yapılan araştırmalar sonucu Dicle nehrinin batısında birçok lahit ve eski eserin yerinin tespit edildiði biliniyor.

Ezidi inanç ve ibadetleri Ortadoðu’nun yaşayan en eski dini ritüellerinden oluşuyor. Mezopotamya inançlar silsilesinde önemli bir yere sahip olan Ezidilik, 9. yüzyılda kendini yenileyerek bugüne taşınırken, maruz kaldıðı katliamlar ve baskılar karşısında daha çok içe kapanık bir yapı arz ediyor. Bu inancın yayılmacı bir karakteri yok.

Irak’ta Ezidi nüfusunun 500 binden fazla olduðu tahmin ediliyor. Yoðunluklu olarak Ninova ve Duhok’ta yaşıyorlar. Şexan, Şengal, Semele, Tel Keyf, Başika ve Zaxo başlıca yerleşim bölgeleri olarak biliniyor.

Demokratik Özgür Ezidi Hareketi (TEVDA) başkanı Said Hesen ANF'ye yaptıðı açıklamada, ortada spekülasyona açık bir durum olduðunu söylerken, Ezidiliðe ait hiç bir kutsal mekanda böyle bir faaliyete izin vermeyeceklerini de sözlerine ekledi.

Hesen, "Şeyh Şems Kubbesi en önemli Ezidi ziyaretlerindendir. Kimsenin, ne adına olursa olsun böyle bir şeye yeltenmemesi gerekir. Tarihi eser ya da arkeolojik kazı adına buna müsaade etmemiz mümkün deðil. Ezidi halkı tarih boyunca inançlarından dolayı dışlandı ve baskı gördü. Bugün Kürdistan’da böyle bir durum olmamalıdır. Kürtlerin en eski inançlarından olan Ezidiliðin ibadet yerleri ve ziyaretleri köklerimiz açısından da çok önemlidir” dedi.