Ýran dünyanın en büyük uyuşturucu kullanıcısı nüfusuna sahip. Rejim güçlerinin gözetiminde özellikle Doðu Kürdistan’da uyuşturucu madde kullanımı ürkütücü boyutlara ulaştı. Sadece Sine bölgesinde 21 bini aşkın kişinin uyuşturucu madde kullandıðı bildiriliyor. Aynı şekilde intihar vakaları da Doðu Kürdistan’da rekor bir düzeyde seyrediyor. Araştırmalara göre 4’ü Ýlam’da olmak üzere Ýran’da her hafta 13 kişi intihar ediyor.

Uyuşturucunun geçiş hattında bulunan Ýran’da, bu maddelerin önemli bir kısmı içerde tüketiliyor. Ýran genelinde milyonlarca kişi uyuşturucu kullanırken, Doðu Kürdistan’da da bu sayı her geçen gün artıyor. Uyuşturucu ile mücadele polisine göre Sine bölgesinde 21 bini aşkın genç uyuşturucu madde kullanıyor. Gerçek rakamın daha yüksek olduðu tahmin ediliyor.

Medyaya yer alan bilgilere Ýran narkotik polisi raporlarında, uyuşturucu baðımlılıðı yüzde 196 oranında artış gösterdi. Narkotik raporunda sadece 2012 yılı içerisinde Sine bölgesinde uyuşturucu 1744 kişinin rehabilite merkezlerine gönderildiði ifade ediliyor. Rehabilitasyon merkezleri olduðu belirtilen edilen bu yerlerde, işkence ve kötü muamele yapıldıðı da gelen bilgiler arasında. Birçok kişinin burada gördüðü işkencelerden dolayı aðır psikolojik sorunlar yaşadıðı bildiriliyor.

Ýran’daki uyuşturucu trafiðini yakından gözlemleyen uzmanlara göre, Devrim Muhafızları’nın gözetimindeki mafya şebekelerinin, Doðu Kürdistan’da bilinçli bir şekilde gençleri uyuşturucu bataðına çekiyor.

DÜNYANIN EN BÜYÜK UYUŞTURUCU KULLANICISI NÜFUS

Ýran, Afganistan’dan Avrupa ve Ortadoðu’ya taşınan uyuşturucu için önemli bir geçiş hattı. Ýran’ın kendisi de uyuşturucudan doðrudan etkileniyor. Resmi tahminlere göre 75 milyon nüfuslu ülkede 2 milyon kişi uyuşturucu kullanıyor ve bunların 400 bini eroinman. Ancak muhalif kaynaklara göre uyuşturucu kullananların sayısı 11 milyonun üzerinde.

BM’ye göre de 5 ila 6 milyon uyuşturucu kullanıcısı ile Ýran dünyanın en büyük eroin ve afyon kullanıcısı nüfusuna sahip. Bunlardan yüzde 16 ila yüzde 21’i enjeksiyon yolu ile uyuşturucu alıyor. Buna baðlı olarak da, AÝDS ve diðer bulaşıcı hastalıklar da ülkede yayılıyor. Ýran’da AÝDS hastalıðı bulaşanların sayısının 100 binin üzerinde olduðu tahmin ediliyor. Ayrıca uyuşturucu kullananların yüzde 10’u kadınlardan oluşuyor. Bunun yol açtıðı nedenlerden biri ise kadınların uyuşturucu elde etmek için fuhuşa yönelmesi oluyor.

ÝDAM CEZALARI

Bir yandan uyuşturucu kullanımı artarken diðer yandan uyuşturucu trafiðinden dolayı idam edilenleri sayısında da büyük bir artış var. Ýran dünyada Çin, Suuri Arabistan ve ABD ile birlikte en fazla idamların gerçekleştirildiði ülkeler arasında yer alıyor. Ýran şeriat yasalarına göre cinayet, tecavüz, silahlı soygun, uyuşturucu trafiði ve zina idam cezasına götürebilir. Ýdam edilenlerin büyük çoðunluðu uyuşturucu ticareti yaptıðı belirtilen mahkumlardan oluşuyor.

BM’den bir uzmanın Ekim ayında yaptıðı açıklamaya göre resmi olarak Ýran rejimi 2012 yılının ilk sekiz ayında 300 kişiyi idam etti. Gerçek rakamların daha yüksek olduðu tahmin ediliyor. BM 2011 yılında bu ülkede 670 idam gerçekleştiðini tespit etmişti. Ýnsan Haklarını Ýzleme Örgütü (HRW) ve Harm Reduction International (HRI) örgütü yıl içinde yaptıkları ortak bir açıklamada Ýran rejiminin 2010 ve 2011 yıllarında 1000’i (bin) aşkın kişiyi uyuşturucu trafiði ya da uyuşturucu tüketiminden dolayı idam ettiðini bildirmişti. Önceki yıllara göre bu rakamın üçe katlandıðı belirtiliyor.

Her iki organizasyon, sadece 2011 yılında en az 600 kişinin idam edildiðini belirterek, bu infazların yüzde 80’inin "sadece kullanım" dahil uyuşturucu ile baðlantılı olduðunu kaydetmişti. Uluslararası Af Örgütü’ne göre ise 2009 yılında en az 389 kişi idam edildi, bunların 166’sı uyuşturucu ile baðlantılı infazlardı.

ÝNTÝHAR VAKALARINDA REKOR ARTIŞ

Ýntihar vakalarında da ciddi bir artış var. Doðu Kürdistan insan hakları örgütleri ve bu alanda çalışma yürüten sivil toplum örgütleri de artan intihar vakaları nedeniyle endişeli.

Tahran Psikoloji Enstitüsü Başkanı Dr. Cafer Buelheri’ye göre Ýran’da her yıl 60 bin kişi intihar girişiminde bulunuyor. Psikoloji Bölümü Encümeni Sekreteri Perviz Müzahiri, toplumun yüzde 25’inin psikolojik sorunları var. Saðlık alanından gelen resmi veriler de Ýran’da intihar vakalarının geçen yıllara göre 9.4 kat arttıðını gösteriyor. Ýranlı doktor Hüseyin Laciwerd, kadınlar arasındaki intihar girişimlerinin erkeklere göre sekiz kat daha fazla olduðunu söylüyor.

ÝNTÝHARLARDA ÝLAM BÖLGESÝ ÝLK SIRADA YER ALIYOR

Ýran’da her hafta 13 kişinin intihar ettiði, bunlardan 4’ünün Ýlam bölgesinde yaşandıðı bildiriliyor. Ýlam ile birlikte Doðu Kürdistan’da Kirmaşan, Sine ve Hemedan, intiharların en yoðun yaşandıðı yerler olarak dikkat çekiyor. Sadece kadın intiharları, uyuşturucu kullanımı ve idamlar deðil, bunlara paralel olarak kadına yönelik şiddet ve fuhuş da giderek artıyor.

Ýlam Eyaleti Saðlık Örgütü Başkanı Sadık Rüstemi, Ýran genelinde intiharların en fazla yaşandıðı bölgenin Ýlam olduðunu kaydediyor. Isna haber ajansına konuşan Rüstemi, bu bölgede her hafta 4 kişinin intihar ettiðini belirtirken, intihar vakalarının evli genç kadınlar arasında en yüksek düzeyde olduðuna dikkat çekiyor. Özellikle de 30 yaş altı gençlerde intihar eðilimin yüksek olduðuna işaret eden Rüstemi, Ýlam’daki intiharların nedenlerini “boşanma ve sonrasında ortaya çıkan sorunlar” olarak gösteriyor.

ÝNTÝHAR NEDENLERÝ

Daha önce Ýlamlı parlamenter Daryuş Qabari, bu bölgede 2011 yılında 2 bin kişinin intihar ettiðini belirterek, bunda ekonomik sorunlar ve işsizliðin büyük rol oynadıðını belirtmişti. Ýstatistiklere göre Ýran nüfusunun yüzde 40’ı yoksulluk sınırı altında yaşarken, yüzde 25’i işsiz.

Başkent Tahran ile Zencan, Gilan, Türkmenşahr, Loristan ve diðer bir çok eyalette de idamlar yoðun. Zencan ve Gilan’da erkek intihaları kadınlara göre daha yüksek olurken, Loristan, Türkmenşahr ve Ýlam’da evli genç kadınlar arasında bu oranın yüksekliði dikkat çekiyor. Ýran genelinde de intiharların en çok genç kadınları etkilediði belirtiliyor.

Yapılan araştırmalara göre intiharlarda rol oynayan faktörler şöyle: aile sorunları, az sevgi, erken yaşta evlilik, evli kadın ve erkekler arasında büyük yaş farkı, çiftler arasındaki anlaşmazlık, çok evlilik, ev işlerine ilgisizlik, boşanma, tabu ve sefalet.

Ýlam’da intihar eden kadınların yüzde 80’i genç kadınlardan oluşuyor. Bunların da yüzde 18’inin intiharı yaşadıkları depresyona, yüze 14’ü “namus” olarak ifade edilen meselelere, yüzde 8’i de sefalete baðlanıyor.