BM Suriye Özel Temsilcisi Cenevre görüşmelerine katılan rejim ve muhalefet heyetine dün sunduğu 12 maddelik çözüm önerisini açıkladı. Suriye’deki birçok sorunu 12 maddeye sığdırmaya çalışan de Mistura, Suriye’nin en büyük askeri ve siyasi gücü Kürtleri bir kez daha görmezlikten geldi.

Birlemiş Milletler (BM) öncülüğünde Suriye’deki iç savaşa siyasi çözüm geliştirmek amacıyla yapılan Cenevre görüşmelerinin 8. turu 4 gününde devam etti. Gün boyunca Suriye BM Daimi Temsilcisi Cefer el Başşari ve ‘muhalefet’ heyetiyle toplantılar gerçekleştiren de Mistura, akşam saatlerinde BM Cenevre Basın Bürosu’ndan yaptığı açıklamada taraflara üzerinde tartışılması için sunduğu 12 maddenin neler olduğunu basınla paylaştı.

Üzerinde tartışılması için taraflara sunulan 12 maddenin, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 Suriye kararları ile uyumlu olduğuna dikkat çeken de Mistura, bu maddelerin bugüne kadar heyetlerle yapılan tartışmalar ve Suriye halklarının geleceğinin esas alınarak hazırlandığını iddia etti.

SURİYE ARAP DEVLETİ Mİ YOKSA SURİYE DEVLETİ Mİ

Suriye’nin bir ülke ve ulus olarak birliğinin ve toprak bütünlüğünün kabul edilmesini içeren ve Suriye adının Suriye Arap Devleti ve Suriye Devleti olarak belirtilen 1’inci maddede, ülkenin hiçbir toprağının ayrılmaması isteniyor. Ayrıca İsrail’in işgal ettiği Golan Tepeleri’nin BM’nin ve uluslararası hukukun tanıdığı şekliyle Suriye’ye ait olduğu belirtiliyor.

Suriye’nin ulusal egemenlik haklarına saygının vurgulandığı 2’inci maddede, ülkeye yönelik dışarıdan müdahale edilmemesine yönelik hakka da saygı gösterilmesi isteniyor. Ayrıca Suriye’nin BM Şart’ına uyumlu olmak kaydıyla Arap dünyası olmak üzere uluslararası ve bölgesel kurumlardaki rolünü alması kabul ediliyor.

Suriye halkının siyasi, ekonomik ve sosyal sisteme dair geleceğini ‘dışarıdan hiçbir baskı’ ve ‘müdahale’ olmadan belirlemesi istenen 3’üncü maddede, ancak bunun Suriye’nin uluslararası hakları ve yükümlülükleriyle uyumlu olması gerektiği vurgulanıyor.

YURTAŞLARA EŞİTLİK!

4’üncü maddede ise Suriye Arap Cumhuriyeti’nin demokratik, sekter olmayan ve ‘dinlere, etnisitelere, cinsiyetlere saygılı bir eşit vatandaşlık ve politik çoğulculuğa’ dayanması isteniyor. Hukukun üstünlüğü, güçler ayrılığı, yargı bağımsızlığı, ‘tüm yurttaşların eşitliği’, Suriye toplumunun kültürel çeşitliliği ile inanç özgürlüğü dahil tüm özgürlükler de bu maddede sıralanıyor. Yine iktidarın denetlenebilir ve hesap veren bir hükümet olması istenen bu maddede, suçlar, rüşvet ve kötü hükümetle mücadele edecek yasaların da çıkarılmasının gereğine işaret ediliyor.

5’inci maddede ise, devletin ulusal birlik ve sosyal barışa ve ayrıca yerel yönetimlerde adil bir temsiliyete dayalı kapsamlı ve dengeli bir kalkınmadan sorumlu olduğu vurgulanıyor.

6’ıncı madde de ise kamu hizmetlerinin devamlı ve iyileştirilmiş bir şekilde sunulması gerektiği ve bunun için ‘ihtiyaç halinde’ altyapısal reformlara gidilebileceği belirtiliyor. Bu maddede hizmetlerin tüm yurttaşlara herhangi bir ayrımcılık yapılmadan ve cinsiyet eşitliğini gözetecek şekilde sunulması; yurttaşların kamu kurumlarıyla ilişkilerini düzenleyen ve hukuk devleti ile insanlarını gözeten mekanizmalardan yararlanması isteniyor.

Suriye ordusunun güçlü, bir ve ‘liyakata dayalı’ bir şekilde anayasaya ve üst standartlara uygun olması şartının konduğu 7’inci maddede, ordunun görevleri arasında ‘ulusal sınırları korumak’, ve ‘halkı dış tehlike ve terörizmden korumak’ olarak sıralanıyor. Ordunun da hukuk devleti, anayasaya ve insan haklarını dikkate alarak görevini yapmasına vurgu yapılıyor. Ayrıca güç kullanımının ‘sadece yetkili devlet kurumlarının’ imkanı dahilinde olması şartı getiriliyor. 

Da Mistura’nın sunduğu 12 maddelik belgenin 8’inci maddesinde her türlük terörizm, fanatizm, aşırıcılık ve mezhepçilikle mücadele edilmesi ve yayılmasının önlenmesi gerektiği belirtiliyor.

KADINLARA AYRICALIK!

9’uncu maddede ise toplumsal özgürlükler sıralanırken, dini, etnik, kültürel veya dilsel kimlikler ile cinsiyet ayrımı gözetilmeksizin tüm herkesin başta kriz dönemlerinde olmak üzere insani ve toplumsal haklarına saygı gösterilmesi ve korunması şartı getiriliyor. Kadın eşitliği ve özgürlüğüne dikkat çekilen maddede, kadınların temsiliyet düzeyi hedefinin yüzde 30 olması için gerekli mekanizmaların oluşturulması da bu maddede yer alıyor.

10’uncu maddede de Suriye’nin toplumsal ve ulusal kimliğine özel önem atfedildiği belirtilirken, ulusal kültürel mirasın yanı sıra Suriye halkını oluşturan farklı bileşenlerin birlikte yaşamına özel önem verildiği belirtiliyor.

11’inci maddede ise yaşlılar ve diğer yardıma muhtaç gruplar ile savaş mağdurlarının korunmasına değinilirken, yerlerinden edilen tüm Suriyelilerin güvenli ve gönüllü bir şekilde evlerine ve topraklarına dönebilmesi isteniyor.

Son maddede ise UNESCO tarafından yayınlanan deklararasyona ve çevresel antlaşmalara uyumlu bir şekilde ülkenin tarihi mirası ile doğasının korunmasına vurgu yapılıyor.