İran’ın İdari yönetim sistemi, Tahran, Qum, Merkezi, Qezwîn, Gîlan, Erdebil, Zencan, Tebriz, Ûrmiye, Sine, Hemedan, Kirmaşan, Îlam, Loristan, Xuzistan, Çaharmahal û Bahtiyari, Kehkileyû û Buyer Ehmed, Buşehr, Fars, Hurmuzgan, Sistan ve Belûcistan, Yezd, İsfahan, Mazenderan, Gulistan, Horasanê Şemalî, Razavi Horasan ve Elburz adındaki 31 eyaletten oluşuyor.

Tahran Eyaleti

İran’ın başkentin de bağlı olduğu eyalet, İran platosunun kuzeyinde yer alıyor. Kuzeyinden Mazenderan , doğusundan Semnan, güneyinden Kum ve batısından Elbruz ile Merkezi eyaletleriyle çevrilidir.

Ülkenin orta kesiminde başkent Tahran'ın da içinde bulunduğu eyalet, sosyal ve ekonomik yönden İran'ın en gelişmiş eyaletidir. İran’ın nüfusunun %18'i Tahran eyaletinde yaşar. Eyalette bağlı 13 ilçe, 43 belediye ve 1358 köy bulunuyor.

Aynı zamanda başkent olan eyaletin merkezi Tahran, 1778 yılında başkent olmuştur ve bugün 7 milyonu aşan nüfusuyla, dünyanın en kalabalık 20 şehri arasındadır.

Eyaletin yönetim merkezi aynı zamanda başkent olan Tahran şehridir. Tahran Eyaleti, kendi içinde 12 alt bölgeye ayrılmıştır.

Erdebil Eyaleti

İran'ın İran Azerbaycan’ı adı verilen ve 3 eyaletini kapsayan bölgesinde yer alır. Ülkenin kuzeyinde yer alan eyalet, kuzeyinden Azerbaycan, doğusundan yine Azerbaycan ve Gilan Eyaleti, güneyinden Zencan ve batısından Doğu Azerbaycan ile çevrilidir.

Erdebil, 1993 yılında çoğunluğu Doğu Azerbaycan'dan olmak üzere Gilan'ın kuzey bölgeleri de buraya bağlanarak eyalet yapılmıştır. Nüfusu 1.257.624 kişi olan eyaletin yönetim merkezi eyalete adını veren Erdebil şehridir. Azeri Türkleri yaşamaktadır.

Doğu Azerbaycan Eyaleti

İran Azerbaycan’ı denilen ve İran'ın 6 eyaletini kapsayan bölge içinde yer alıyor. Aynı zamanda Azerilerin İran içinde en yoğun bulunduğu eyalettir. Bu eyalette Kürtler de yoğun bir şekilde yaşıyor.

Eyalet dört milyon kişilik bir nüfusa sahiptir. İdari merkez Tebriz, ülkenin en eski ve önemli şehirlerinden birisi ve bu eyaletin en önemli kültürel, siyasi ve ticari merkezidir. Eyaletin, Ermenistan ve Nahçıvan ile ortak sınırları vardır.

Batı Azerbaycan Eyaleti

Ülkenin kuzeybatısında bulunan eyaletin batısında Türkiye ve Irak, kuzeyinde Nahçıvan, doğusunda Doğu Azerbaycan ile Zencan, güneyinde ise Kürdistan Eyaleti bulunur.

2006 yılı nüfus sayımına göre nüfusu 3.015.361’dir, idare merkezi Urmiye şehridir.

Eyaletin nüfusu ağırlıklı olarak Azerilerden kısmen Kürtlerden oluşuyor diye geçse de İran resmi belgelerinde, eyaletin büyük çoğunluğu Kürt şehirlerinden oluşmasından dolayı nüfusun büyük çoğunluğu Kürtlerden oluşuyor.

Eyalet genelinde Azerice ve Kürtçe, Farsça, Ermenice ve Yeni Arami dili konuşulmaktadır. Eyalette ülkenin diğer bölgelerinden gelen göçmenler de yaşamaktadır. Halkın çoğunluğu ağırlıklı olarak İslam dinine mensuptur. Diğer azınlık dinleri Hristiyanlık ve Yahudiliktir. Bölgede tarihi kilise kalıntıları bulunur.

Doğu Kürdistan’ın Urmiye, Botan, Mahabad, Salmas, Maku, Neğede, Piranşehir, Serdeşt gibi büyük ve tanınmış şehirleri eyalette yer almasına rağmen az sayıda Kürt var denmesi, İran Molla Rejiminin Kürt politikası ile halklar politikasını göstermektedir.

Gilan Eyaleti

Eyalet kuzeyinden Azerbaycan ve Erdebil, doğusundan Hazar Gölü ve Mazenderan, güneyinden Kazvin ile Zencan ve batısından yine Erdebil eyaletiyle çevrelenmiştir. Yönetim merkezi Reştolan’dır.

Eyalette, Gilaniler, Azeriler, Talişler, Farslar ve Tatiler halk ve azınlıkları ağırlıkta yaşamaktadır.

Zencan (Hames) Eyaleti

Ülkenin kuzeyinde yer alan eyaletin, kuzeyinde Erdebil ve Doğu Azerbaycan doğusunda Gilan ve Kazvin güneyinde Hamedan ve batısında Kürdistan Eyaleti ile Batı Azerbaycan eyaletleri bulunur. Yönetim merkezi kendi adını taşıyan Zencan şehridir. Nüfusu, 971.000 kişidir ve büyük çoğunluğunu Azeriler oluşturur. Zencan şehrinin nüfusu ise 378.000 kişidir. Bundan başka önemli şehirleri Hürremdare'dir.

Kürdistan Eyaleti

Tarihi adı Erdelan olan eyaletin yüzölçümü 28.817 km²’dir. Nüfusu ise 2016 yılı Temmuz ayında nüfus sayımı yapılmasına rağmen İran belgelerinde halen 2006 yılında yapılan rakam veriliyor. Nüfusunun büyük çoğunluğu Kürttür.

Yüzde 1 Azeri, yüzde 0.46 Fars ve yüzde 0.40 dolayında diğer halklar yaşadığı İran resmi belgelerinde yer almaktadır.

Kuzeyde Batı Azerbaycan doğusunda Zencan ve Hamedan, güneyinde Kirmanşan eyaletleri, batısından ise Irak devleti tarafından çevrelenmiştir.

Kürdistan Eyaleti, 10 şehir, 21 İlçe 78 nahiye ve kasaba ile 1.762 köyden oluşur.

Eyalette, Senendec yani Sine, Bane, Bicar, Divandere, Gorve, Merivan,, Kamyaran, Sakkız gibi büyük kentler yer almaktadır.

2006 yılı verilerine göre eyalette 1.440.156 kişi yaşamaktadır.

Kazvin Eyaleti

1995 yılına kadar Tahran Eyaleti sınırları içinde kalan Kazvin, 1995 yılında Tahran'dan ayrılmış, Zencan Eyaleti'ndeki Takistan ile de birleşerek ayrı eyalete dönüştürülmüştür. 1.543 köyü vardır. Nüfus sayımına göre nüfusun %63'ü kentlerde, kalanı ise kırsal kesimde yaşar. Eyalet nüfusu sırasıyla Azeri, Tatiler, Lurlar, Farslar’dan oluşmaktadır. Kazvin ve Takistan eyaletin iki büyük şehridir.

Hasan Sabbah'ın Alamut Kalesi bu eyaletin sınırları içindedir.

Hemedan Eyaleti

Hamedan Eyaleti, İran'ın batısında yer alır. Kuzeyinde Zencan Eyaleti doğusunda Merkezi Eyaleti, güneyinde Luristan Eyaleti ve batısında ise Kirmanşan ile Kürdistan eyaletleri bulunur.

Eyalet, Zagros Dağları'nın engebeli arazisi içinde bulunur. Yazları ılıman, kışları ise sert geçen bir dağ iklimine sahiptir. Eyalette Azeriler, Kürtler, Lurlar ve Lekler yaşıyor. Önemli kentleri ise Tuyserkan, Nihavend, Malayer, Esadabad, Bahar, Razan ve Kabudrahang'dır.

Kirmanşan Eyaleti

Kirmanşan Eyaleti'nin merkezi Kirmanşan kentidir. Kürdistan’ın bir kentidir. Kürtlerdeki adı ise Kirmanşan’dır. Bir Kürt kenti olmasına rağmen diğer birçok Kürt kenti gibi Kürdistan eyaletine bağlı değil de ayrı bir eyalet olarak anılıyor. Bu da İran rejiminin Kürt politikasından ileri geliyor.

Nüfusun çoğunluğu Kürtlerden oluşur ve az sayıda Lorlar var. Devletin resmi görevlisi olarak gelen 10 bin dolayında Fars ve Azeri var bunların büyük bir bölümü de Sungur kentinde yaşıyor.

Mazenderan Eyaleti

Mazandaran Hazar Gölü'nün güney kıyısında yer alan eyalet, Gülistan, Semnan, Tahran, Kazvin ve Gilan eyaletleriyle komşudur. Eyaletin 9 ila 15. yüzyıllardaki ismi Taberistan'dır.

Mazandaran Eyaleti, İran'ın en kalabalık eyaletlerinden birisidir. Zengin petrol ve doğalgaz rezervleriyle stratejik öneme sahiptir. Eyaletin en büyük beş şehri, Sari, Behşehr, Babol, Amol ve Kaemşehir’dir. 1937'de kurulmuş olan eyaletteki önemli iş kolları balıkçılık, turizm ve inşaat sektörüdür.

Ortadoğu'nun en yüksek noktası olan Demavent Dağı da bu eyalet sınırları içindedir.

Bölgede insan yerleşimi en az 75.000 yıl öncesine aittir. Goher Tepe an Kafar Keli'deki kazı alanından elde edilen bilgilere göre 5.000 yıl öncesinde bölge kentleşmeye başlamıştır. Bölge bu açıdan İran tarihinde önemi bir merkezdir. Mazanderan eyaletinin halkları, Mazanderance dilini konuşan Gilakiler ve Sangiseriler’den oluşuyor.

Kum Eyaleti

Kuzeyinde, Tahran ve Save güneyinde Delijan, Kaşan ve Muhallat, doğusunda Tuz Gölü, Aştiyan ve Teferrüş ile çevrelenmiştir.
Dünyanın üçüncü büyük el yazması kütüphanesi de Kum şehrinde bulunmaktadır. Necefi Kütüphanesi'nde 37 bin cilt el yazması eser vardır. Kütüphanenin en eski kitabı, 1300 yıllık bir Kur’an'dır.

Kütüphanenin kurucusu Necefi; “Mezarımı kitapseverlerin ayakları altına yapınız” dediğinden mezarı kütüphanenin girişinde yer almaktadır.

Kum Eyaleti İran’da yönetim ve İmâmiye-i İsnâ’aşer’îyye mezhebinin eğitim merkezi konumunda olan şehirdir. Dünyada İran İslam Devrimi'nin temellerinin atıldığı ve başladığı kent olarak ünlenmiştir ve mollalar şehri veya Ayetullahlar kenti olarak bilinir. Şiîlerce kutsal sayılan ve İsnâ’aşer’îyye mezhebinin On İki İmâmları'nın Sekizincisi İmâm Ali er-Rızâ'nın kızkardeşine ait Fâtıma bint-i Mûsâ el-Kâzım-Türbesi de bu kentte bulunmaktadır. Şehrin medreselerinde 30.000'e yakın molla eğitim görmektedir ki devrimi kuran ve koruyan mollaların tamamına yakını bu şehirde yetişmektedir. Kum, klasik din eğitimi veren medreseleriyle ünlü bir şehir. Bu şehirde rejimini kuran ve koruyan çekirdek kadro yetişmiş halen de yetişmektedir. Humeyni, Hamaney, Rafsancani ve Hatemi de burada ünlü Fevziye Medresesi'nde yetişmişlerdir.

Luristan Eyaleti

Zagros Dağları arasında yer alan eyalet tarihi açıdan ülkenin en önemli bölgelerinden birisidir.

Eyaletin yönetim merkezi Hürremabad şehridir. Eyaletin diğer önemli şehirleri ise, Borucerd, Aligudarz, Dorud, Kuhdeşt, Azna, Alaştar, Nurabad ve Pulduhtar’dır. Eyalet kuzeyden Hamedan ve Merkezi, doğudan İsfahan, güneyden Huzistan ve batıdan İlam eyaletleriyle çevrilmiştir. Halkı Lorlar ve Lek’lerden oluşmaktadır.

İlam Eyaleti

İran'ın güneybatısında yer alan ve Irak'a sınırı olan bir eyalettir.

İlam Eyaleti'nin merkezi İlam şehridir. Kuzey kesimde Kürtler ve güney kesimde az sayıda Lurlar yaşamaktadır. Burada adı geçen Kürtler, Sorani, Kelhori konuşan Kürtlerdir. Ayrıca Yarsanların büyük bir bölümü de bu eyalet sınırları içinde yaşıyor.

Eyaletin önemli şehirleri ise şunlardır, İlam, Mehran, Dehloran, Darehşehr, Şirvan ve Chardavol, Malekşahi, Eyvan ve Abdanan’dır. Bu eyalette yaşayan Kürtler Şii Kürtlerdir.

Kürtlerin en yoğun yaşadıkları yerlerden biri İlam Eyaletidir.

Gülistan Eyaleti

Gülistan Eyaleti, 1997'de Mazenderan Eyaleti'nden ayrılarak ayrı bir eyalet yapılmıştır. Eyalet nüfusu, Türkmenler, Azeriler, Farslar, Kürtler, Beluciler, Afganlar ve Ermenilerden oluşuyor. Yönetim merkezi Gürgan kenti olan eyaletin diğer önemli kentleri ise şunlardır: Günbed-i Kavus, Bandar Türkmen, Gümişan, Maravetepe, Bendar Gez, Aliabad-e Ketul, Kordkuy ve Minudeşt.

Eyalet, kuzeyden Türkmenistan, doğudan kuzey Horasan, güneyden Semnan ve batıdan Mazenderan eyaletleriyle çevrilmiştir. Hazar Gölü'ne kıyısı olan eyaletin bu göl üzerindeki en önemli limanı Bandar Türkmen'dir.

Merkezi Eyaleti

Merkezi Eyaleti, milattan önceki ilk binyılda Med İmparatorluğu’nun önemli bir parçasıydı.

Merkezi Eyaleti, İran'ın batısında yer alır. Yönetim merkezi Erak şehridir. Merkezi Eyaleti, 1980'li yıllarda İsfahan, Semnan, Tahran ve Zencan eyaletlerinden toprak alınarak ayrı bir eyalet yapılmıştır. Kentin ismi Farsça'da 'orta yer' anlamına gelir.

Kuzey Horasan Eyaleti

İran’ın kuzeydoğusunda yer alan ve Türkmenistan’a sınırı olan bir eyalet. Kuzey Horosan Eyaleti'nin merkezi Becnurd şehridir. Horasan Kürtlerinin yoğun yaşadığı Eyaletlerden biridir. Eyalette Kürtlerin yanı sıra Farslar ve Türkmenler yaşıyor.

Kuzey Horasan Eyaleti nüfusunun %46.1'nı Kürtler, 27.8'nı Farslar ve %20,6'nı Azeri’ler oluşturur.

Eyaletin önemli şehirleri ise Bujnurd, Şirvan, Cacarm ve İsfarayen’dir.

Semnan Eyaleti

Eyalet, ülkenin kuzeyinde olup, merkezi Semnan şehridir. Güney bölgeleri Kebir Çölü içinde kalan Elburz sıradağları boyunca bir alanı kaplamaktadır.

Semnan, 1996 yılında eyalet oldu.

İsfahan Eyaleti

İsfahan Eyaleti, İran'ın orta kısmında yer alır. Zağros Dağları’nın ardında geniş düzlüklerin kapladığı eyalet toprakları, merkezi İran'ı Fars Körfezi bölgesine bağlayan yolların kavşağında yer alır.

Eyalet, kuzeyden Merkezi, Kum ve Semnan, doğudan Yezd, güneyden Fars, Kohkiluye ve Buyer Ahmed ile Çaharmahal, Bahtiyari, batıdan Luristan ile Merkezi eyaletleriyle komşudur.

İsfahan Eyaleti, İran'ın merkez topraklarında yer alır ve başkenti eyalete adını veren İsfahan’dır.

İsfahan, İran'da yerleşik tüm halkların karışık olarak yaşadığı bir eyalettir. Eyalette Farslar’ın yanı sıra Bahtiyariler, Kaşkaylar, Gürcüler ve Ermeniler de yaşamaktadır.

Çaharmahal ve Bahtiyari Eyaleti

İran’ın güneybatısında yer alır. Kuzeyinden ve doğusundan İsfahan, güneyinden Kohkiluye ve Buyer Ahmed ve batısından Huzistan eyaletleriyle çevrelenmiştir. Eyaletin yönetim merkezi Şehrekürd şehridir.

Eyalette çoğunlukla Kürtler ve İran'da yerleşik yerel bir topluluk olan Bahtiyariler yaşar ve eyaletin tarihinde Bahtiyariler'in yeri önemlidir. Bahtiyariler kendi içinde 2 aşirete ayrılır ki bunlar Haft Lang ve Chahar Lang'dir. Bu topluluklar yerel bir lehçe olan Lurca konuşurlar ki Bahtiyariler bazı farklar dışında Lurlar'la aynı özellikleri taşır. Kürtler Sorani lehçesi ile konuşurlar.

Eyaletteki halkın geçimini tarım oluşturur. Sanayi tesisleri ise daha çok yönetim merkezi Şehrekürd ve çevresinde yoğunlaşmıştır.

Eyalet önemli eğitim kurumlarına sahip eyaletlerden biridir. Eyaletteki önemli eğitim kurumları Şehrekürd Üniversitesi, Borucen İslami Azad Üniversitesi ve Şehrekürd Üniversitesi Tıp Fakültesi gibi bölümler sayılabilir.

Huzistan Eyaleti

Yönetim merkezi Ahvaz'dır. Ayrıca ülkenin en önemli petrol üretim merkezlerinden birisi olan Abadan bu eyalet sınırları içindedir.

Huzistan Eyaleti, İran’ın güneybatısında yer alır. Irak'a sınırı, Basra Körfezi'ne ise kıyısı vardır ve bu konumuyla ülkenin askeri öneme sahip bölgelerinden birisidir.

Eyaletin kuzeyinde İlam ve Luristan eyaletleri, kuzeydoğusunda İsfahan Eyaleti, doğusunda Çaharmahal ve Bahtiyari Eyaleti, güneydoğusunda Kohkiluye ve Buyer Ahmed Eyaleti, güneyinde Buşehr Eyaleti ile Fars Körfezi ve batısı boyunca Irak devleti bulunmaktadır.

Eski Elam uygarlığının sınırları içinde yer alır ve eski başkenti Susa'dır. Başkent Ahvaz, Büyük Darius yazıtlarında görülen 'Avaz' ve 'Avaja' kelimelerinin anagramıdır.

Huzistan eyaletinde Araplar, Farslar, Kürtler, Azeriler ve diğer bazı azınlıklar yaşar.

Kohgiluye ve Buyer Ahmed Eyaleti

İran’ın güneybatısında yer alan eyaletin kuzeyinde, Çaharmahal ve Bahtiyari ile İsfahan, doğusunda Fars, güneyinde yine Fars ve Buşehr ve batısında Huzistan eyaletleri bulunur. Yönetim merkezi Yasuc şehridir.

Nüfusun çoğunluğu Lur’lardan oluşur. Farsça'nın yanı sıra Lurcanın lehçesi olan Buyerahmadi konuşulmaktadır.

Eyaletin arazisi genellikle Zagros Dağları'nın oluşturduğu engebeli bir yapıya sahiptir. En yüksek noktası 4409 m.'lik Dena Dağızirvesidir. Dena dağı, milli parktır ve gür meşe ormanlarıyla kaplıdır.

Eyaletin yönetim merkezi Yasuc'tur. Eyalet idari olarak yedi merkeze ayrılmıştır.

Yezd Eyaleti

İran’ın orta kısmında yer alan eyaletin yönetim merkezi eyalete adını veren Yezd şehridir. Yezd Şehri İran'ın en eski ve tarihi şehirlerinden birisidir ayrıca Zerdüştçülüğün önemli bir merkezidir.

Ülkenin orta kısmında yer alan eyaletin kuzeyinde Semnan ile Razavi Horasan, doğusunda Güney Horasan, batısında İsfahan ile Fars ve güneyinde Kirman eyaletleri bulunur.

Yezd, köklü bir geçmişe sahiptir. Tarih boyunca İpek Yolu üzerinde önemli bir ticaret merkezi olan bölgede M.Ö. 700'den beridir yerleşim olduğu tespit edilmiştir. İsmi, Sasani kralı Yezdgerd'e (421–339 M.Ö.) ithafen verilen 'Yezdan Gerd' isminden kaynaklanmıştır. Yunan tarihçileri ise Yezd'e 'Ayatis' demişlerdir. 600'lü yıllarda Müslümanlar tarafından ise ismi 'Dar'ül İbade' olarak değiştirilmiştir. 642 yılında Müslümanlar'ın hakimiyetine giren bölge, 13. yüzyıl başlarında Cengiz Han ve Timur ordularının yıkımlarından çöllerle çevrili olduğunda kısmen kurtulabilmiştir. Önemli ticaret yollarının üzerinde olmasının getirdiği zenginlikle kısa sürede tekrar mamur bir bölge haline gelmiştir. Venedikli seyyah Marco Polo 1272'de Yezd şehrine gelmiş bölgenin zenginliğinden ve ipek üretim merkezi olduğundan bahsetmiştir. Eyalet nüfusunun çoğunluğunu Farslar oluşturur ve halk ağırlıklı olarak Şii Müslüman'dır. Ayrıca Zerdüşt dinine inanan topluluklar olduğu İran resmi belgelerinde geçiyor.

Buşehr Eyaleti

Buşehr Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehirdir aynı zamanda.

Fars Körfezi kıyısında yer alan bir eyalettir. Günümüzde uluslararası krize neden olan nükleer santrallerden birisi de bu şehirdedir.

İran'ın en önemli ihracat limanı olan Buşehr'de bu eyalettedir. Şehirde İran Deniz Kuvvetleri'nin önemli tesisleri de bulunmaktadır.

Şehirde önemli olan limanın haricinde, uluslararası bir havaalanı bulunur.

Güney Horasan Eyaleti

2004 yılında Horasan adlı büyük bir eyaletin 3'e bölünmesiyle müstakil bir eyalet olarak oluşturuldu. Eyalet daha çok kilimleri ile ünlüdür. Yönetim merkezi Bircand şehridir. Güney Horasan Eyaleti, İran'ın doğusunda yer alır. Eyaletin kuzeyinde Razavi Horasan, doğusunda Afganistan, güneyinde Sistan ve Belucistan ile Kirman, batısında Semnan eyaletleri ile sınırları var.

Eyalette yaşayan halk ise, Peştunlar, Beluciler ve Araplar gibi çeşitli etnik gruplardan oluşur. Çoğunluğu Peştunlar oluşturur ki eyaletin daha çok Bircand ve Kaen şehirleri ile doğu kısmına yerleşmişlerdir. Son yıllarda Afganistan'dan büyük Peştun göçleri olmuştur.

Razavi Horasan Eyaleti

İran’ın kuzeydoğusunda yer alan Razavi Horasan Eyaleti’nin Afganistan'la sınırı vardır. 2004 yılında Horasan'ın parçalanmasıyla, müstakil bir eyalet yapılmıştır.

Razavi Horasan Eyaleti'nin merkezi, Meşhed şehridir.

Eyaletin diğer önemli şehirleri ise Kuçan, Dargaz, Çenaran, Serahs, Fariman, Torbat Cam, Taybad, Haf, Roşthar, Kaşmar, Bardeskan, Nişabur, Sabzevar, Gonabad, Kalat, Halilabad.

Bölge nüfusu büyük oranda Farslar'dan oluşup, Horasan Türkleri, Türkmenler ve Kürtler gibi diğer etnik gruplarda bölgede yaşamaktadır. Ayrıca Afganistan'dan gelen mülteci akını nedeniyle Afgan nüfus da bölgede yaşamaktadır.

Kirman Eyaleti

İran’ın güneydoğusunda yer alır ve yüzölçümü bakımından İran'ın ikinci büyük eyaletidir. Yönetim merkezi eyalete adını veren Kirman'dır.

Kirman dışında eyalet, Baft, Berdsir, Bem, Ciruft, Refsencan, Zerend, Sircan, Şehr Babek, Kirman, Mahan ve Kehnuc gibi şehirleri var.

Halkın %20'si kırsal kesimde, %80'i kentsel kesimde yaşar.

Hürmüzgan Eyaleti

İran'ın Arap Yarımadası karşısındaki bir eyaletidir. Arap Yarımadası karşısında ve kendisine bağlı olduğu adalarıyla oldukça stratejik öneme sahiptir.

Hürmüzgân, ülkenin güneyinde, Fars Körfezi ve Hint Okyanusu kıyısında ve Arap Yarımadası'nın karşısında yer alır. İran ve Umman'ı birbirinde ayıran Hürmüz Boğazı da yine bu eyaletin karşısındadır.

Eyalet kuzeyden Fars ve Kirman eyaletleri, doğudan Sistan ve Belucistan, güneyden Fars Körfezi ve Hint Okyanusu ve batıdan Buşehr Eyaleti ile çevrelenmiştir. Hürmüzgân sahip olduğu stratejik konumuyla Pers ve Sasani dönemlerinde önemli bir bölge olmuştur. İslam hakimiyetinden sonra bölgenin önemi daha da artmış ve ticaret olanaklarının iyi olmasının avantajıyla bölge zenginleşmiştir.

Marco Polo 1272 ve 1293 yıllarında Bandar Abbas'ı ziyaret etmiş ve şehrin çarşılarındaki mücevherlerin ve Çinhindi'nden gelen ipek ve fildişi ürünlerinin bolluğu ve güzelliğinden bahsetmiştir.

Bölgenin önemi I. Dünya Savaşı'nda bölgede petrol bulunmasıyla daha da artmıştır.

Eyaletin merkezi Bandar Abbas şehridir.

Hürmüzgân, Zagros Dağları'nın güneyde sonlandığı engebeli arazinin içinde yer alır. Bu dağlık kısım eyaletin batısını oluşturan (Bandar Abbas'ın batı kısmı) bölgededir. Eyaletin doğusu ise nispeten daha düz bir yapıya sahiptir.

Eyalet Merkezi olan Benderabbas dışında eyalete bağlı şu şehirler var, Bender Lenge, Bestek, Ebumusa, Hacıabad, Cask, Bender Hemır, Minab, Parsiyan, Keşm, Deh Beraz.

Sistan ve Belucistan Eyaleti

İran’ın güneydoğu ucunda yer alan eyalet Afganistan ve Pakistan ile sınırdır. Sistan ve Belucistan Eyaleti, İran'ın toprak büyüklüğü bakımından en büyük eyalettir. Eyalet nüfusu Sünni Müslüman Beluciler ve Şii Müslüman Sistaniler’den oluşturmaktadır. Yönetim merkezi Zahidan olan eyaletin önemli kentleri şunlardır, Çabahar (İran'ın Umman Körfezi'ndeki en önemli limanı), Dalgan, Hirmand, İranşehr, Haş, Konarak, Nikşehr, Saravan, Sarbaz, Soran, Zabol, Zaboli ve Zahak’dır.

Eyalet, kuzeyde Sistan ve güneyde Belucistan ismiyle iki bölümden oluşmaktadır. Kuzeydeki Sistan bölümü, İran'ın en kuru bölgelerinden birisiyken, güneydeki Belucistan'ın Hint Okyanusu kıyı bölgelerinde nemde aşikar bir yükseliş olur ve yağış miktarı yüksektir.

Eyaletin güney, batı ve doğusunda Beluciler yaşar ve Beluçça dilini konuşurlar. Belucistan, Farsça'da Beluçların ülkesi anlamına gelmektedir. Sistan ismi ise, eski Farsça'da sakastāna isminden gelir ki 'Sakaların ülkesi' anlamına gelir.

Çok bilgin ve edebiyatçı bu eyalette doğmuş ve yetişmiştir. Bunlardan; Farrukhi Sistani, Ya'qub-i Laith Saffari, İran'ın milli kahramanlarından Rüstem ve dini lider Ali Hüseyni Sistani sayılabilir.

Sistan ve Belucistan Eyaleti

 

İran’ın güneydoğu ucunda yer alan eyalet Afganistan ve Pakistan ile sınırdır. Sistan ve Belucistan Eyaleti, İran'ın toprak büyüklüğü bakımından en büyük eyalettir. Eyalet nüfusu Sünni Müslüman Beluciler ve Şii Müslüman Sistaniler’den oluşturmaktadır. Yönetim merkezi Zahidan olan eyaletin önemli kentleri şunlardır, Çabahar (İran'ın Umman Körfezi'ndeki en önemli limanı), Dalgan, Hirmand, İranşehr, Haş, Konarak, Nikşehr, Saravan, Sarbaz, Soran, Zabol, Zaboli ve Zahak’dır.

Eyalet, kuzeyde Sistan ve güneyde Belucistan ismiyle iki bölümden oluşmaktadır. Kuzeydeki Sistan bölümü, İran'ın en kuru bölgelerinden birisiyken, güneydeki Belucistan'ın Hint Okyanusu kıyı bölgelerinde nemde aşikar bir yükseliş olur ve yağış miktarı yüksektir.

Eyaletin güney, batı ve doğusunda Beluciler yaşar ve Beluçça dilini konuşurlar. Belucistan, Farsça'da Beluçların ülkesi anlamına gelmektedir. Sistan ismi ise, eski Farsça'da sakastāna isminden gelir ki 'Sakaların ülkesi' anlamına gelir.

Çok bilgin ve edebiyatçı bu eyalette doğmuş ve yetişmiştir. Bunlardan; Farrukhi Sistani, Ya'qub-i Laith Saffari, İran'ın milli kahramanlarından Rüstem ve dini lider Ali Hüseyni Sistani sayılabilir.
İran’ın güneydoğu ucunda yer alan eyalet Afganistan ve Pakistan ile sınırdır. Sistan ve Belucistan Eyaleti, İran'ın toprak büyüklüğü bakımından en büyük eyalettir. Eyalet nüfusu Sünni Müslüman Beluciler ve Şii Müslüman Sistaniler’den oluşturmaktadır. Yönetim merkezi Zahidan olan eyaletin önemli kentleri şunlardır, Çabahar (İran'ın Umman Körfezi'ndeki en önemli limanı), Dalgan, Hirmand, İranşehr, Haş, Konarak, Nikşehr, Saravan, Sarbaz, Soran, Zabol, Zaboli ve Zahak’dır.

Eyalet, kuzeyde Sistan ve güneyde Belucistan ismiyle iki bölümden oluşmaktadır. Kuzeydeki Sistan bölümü, İran'ın en kuru bölgelerinden birisiyken, güneydeki Belucistan'ın Hint Okyanusu kıyı bölgelerinde nemde aşikar bir yükseliş olur ve yağış miktarı yüksektir.

Eyaletin güney, batı ve doğusunda Beluciler yaşar ve Beluçça dilini konuşurlar. Belucistan, Farsça'da Beluçların ülkesi anlamına gelmektedir. Sistan ismi ise, eski Farsça'da sakastāna isminden gelir ki 'Sakaların ülkesi' anlamına gelir.

Çok bilgin ve edebiyatçı bu eyalette doğmuş ve yetişmiştir. Bunlardan; Farrukhi Sistani, Ya'qub-i Laith Saffari, İran'ın milli kahramanlarından Rüstem ve dini lider Ali Hüseyni Sistani sayılabilir.

EYALETLERİN ADLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ

Humeyni iktidara geldikten sonra ilk yapılan iş İran Molla rejimini kurumsal olarak örgütlemek olur. Bunun için yeni başbakan, cumhurbaşkanı atanır. Bunun yanı sıra şah döneminde de olan eyaletlerin birçoğunun adını değiştirir. Ancak birçoğunun adı resmi olarak değiştirilmesine rağmen halk tarafından yeni verilen isimler kullanılmadığı için eski isimleri ile kaldı.