Trump’ın İran tavrı atom anlaşması taraflarını harekete geçirdi

ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’a yönelik sert açıklamalarının ardından nükleer anlaşmasına taraf olan diğer ülkelerin hızlı bir biçimde Trump’a karşı çıkmaları dikkat çekti.

ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın terörizme destek verdiğini ifade etti ve Devrim Muhafızlarına yaptırım uygulanacağını belirtti. Trump, İran'ın 2015 tarihli nükleer anlaşmaya uymadığını da belirtti.

Ancak Trump beklenenin aksine 2015 yılında ABD, Rusya, Çin, Fransa, Rusya ve Almanya’nın da taraf olduğu anlaşmayı iptal etmedi ve bunun Kongre ve diğer müttefikler ile müzakere edildikten sonra yapılabileceğini belirtti.

Beyaz Saray'da ABD yönetiminin İran'la ilgili yeni stratejisini açıklayan Trump, anlaşmanın uygulanmasının sürekli olarak takip edilmeye devam edileceğini ifade etti.Trump, ayrıca İran Devrim Muhafızları'na yaptırım uygulaması için Hazine'ye yetki verdiğini duyurdu.

ABD Başkanı, İran'ın "fanatik bir rejimin yönetimi" altında olduğunu, dünyaya ölüm, yıkım ve kaos yaydığını ve İran'ın "teröre en fazla destek veren" ülkelerden biri olduğunu belirtti. Trump ayrıca, İran'ın "terörü destekleme" tutumunu yeniden değerlendirene kadar yeni önlemlerin alınacağını belirtti.

BİRÇOK ÜLKEDEN ANLAŞMANIN KORUNMASI ÇAĞRISI

Trump’ın açıklamalarına karşı Avrupa Birliği (AB) ile İran’la yapılan nükleer anlaşmasının tarafı olan ülkelerden tepkiler geldi.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Trump'ın nükleer anlaşmayı iptal edebileceğine yönelik açıklamasına ilişkin bir basın toplantısıyla cevap verdi.

Anlaşmanın Trump tarafından tek taraflı olarak iptaline karşı olduklarını vurgulayan Mogherini, "Bu ikili bir anlaşma değil, herhangi bir ülkeye ait değil ve onu sona erdirmek de tek bir ülkenin elinde değil” dedi.

Anlaşmanın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından oybirliğiyle onaylanan çok taraflı bir anlaşma olduğunu hatırlatan Mogherini, anlaşmanın birçok garantinin yanı sıra ‘güçlü bir izleme mekanizması’ içerdiğini kaydetti. Mogherini, İran’ın nükleer programının sivil amaçlı olduğunu da savundu.

Federica Mogherini, anlaşmanın ihlal edilmeden iptalinin mümkün olmadığını söylerken, anlaşmanın korunmasının ortak güvenlikleri için olduğunu ve bu konuda sorumluluklarının olduğunun altını çizdi.

FRANSA ANLAŞMAYA BAĞLI OLDUĞUNU DUYURDU, İRAN’I ZİYARET EDECEK 

Trump’ın açıklamaları ardından Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un İran’lı mevkidaşı Hasan Rohani’yi aradığı bildirildi.

Elysée Sarayı’ndan yapılan açıklamada, Macron’un Rohani’ye Fransa’nın anlaşmaya bağlı olduğunu söylediği belirtildi. Açıklamada, Macron’un Rohani’nin davetiyle İran’a bir ziyarette bulunacağı bilgisi de paylaşıldı.

İran Cumhurbaşkanlığı sitesinde bu ziyaretin önümüzdeki yıl yapılacağı duyurulurken, Fransa’dan İran’a cumhurbaşkanı ve başbakan düzeyinde en son 1971’de ziyaret gerçekleştirilmişti.

TRUMP’IN TAVRININ SONUÇLARI NE OLACAK?

Donald Trump’ın anlaşmayı tek yanlı iptali ve diğer ülkelerin de çekilmesi halinde krizin derinleşeceği tahmin ediliyor.

İran’ın bu durumda yeniden atom programına geri dönmesi halinde 2000’li yıllarda yaşanan karşılıklı gerginliklerden çok daha büyük bir kriz yaşanabilir. Bu durumda, ABD Başkanı’nın İran’la yapılan anlaşmayı daha da sertleştirilmesi talebinin ne kadar gerçekleştirilebilir olacağı da bilinmiyor.

KONGRE’NİN 60 GÜNÜ VAR

İran’a yönelik uluslararası ambargoyu sonlandıran anlaşmanın 60 gün içinde ABD Kongresi’nde görüşülmesi ve yeni sert şartlarla donatması gündeme gelecek.

Kongre’nin anlaşmaya özellikle kıtalar arası füze denemelerini de dahil etme gibi şartları öne sürebileceği tahmin ediliyor.

Kongre’nin anlaşmaya yönelik Trump’ın istediği şartları kabul etmemesi halinde ise Trump’ın anlaşmayı iptal etmesi gündeme gelecek. Trump, en başından beri bu seçeneği hayata geçireceğini söylüyordu.

DİĞER ÜLKELER ANLAŞMANIN KORUNMASINDAN YANA

Fransa’nın yanı sıra anlaşmaya taraf olan diğer ülkeler Rusya ve Çin de, Trump’a karşı çıkıyor. ABD’nin anlaşmayı hemen iptal etmemiş olması bu ülkeler için şimdilik olumlu olarak görülürken, anlaşmanın eninde sonunda iptal edileceği endişesi hakim.

ON MİLYARLARCA DOLARLIK ANLAŞMALAR İMZALANDI

2015 Atom Anlaşması’na taraf olan Rusya ve Çin ile Avrupa ülkelerinin son iki yılda İran’la yaptıkları ekonomik anlaşmalar da bu tutumu etkileyecek.

İran’a yönelik ambargonun aşamalı olarak kaldırılacağının ilanıyla birlikte Çin ve Rusya’dan ziyade İtalya, Fransa ve Almanya gibi ülkelerin şirketlerinin harekete geçtiği öğrenilmişti. Alt yapının yanı sıra petrol sektöründeki birçok şirketin İran’la anlaşmak için sırada olduğu biliniyor.