Riha Barosu’ndan BM’ye işkence raporu: Cezasızlık döngüsü, yapısal sorunlar

Riha (Urfa) Barosu, Birleşmiş Milletler (BM) İşkence Özel Raportörü’nün çağrısıyla, Ekim 2025’te BM Genel Kurulu’na sunulacak “İşkence Hakkında Küresel Eğilimler ve Gelişmeler” başlıklı tematik rapora katkı amacıyla bir rapor hazırladı.

Hazırlanan katkı raporunda, Türkiye’de işkence ve kötü muamelenin yasal yasaklara rağmen uygulamada etkisiz kaldığı, cezasızlık döngüsünün sürdüğü ve bazı durumlarda işkencenin örtük biçimde meşrulaştırıldığı vurgulandı.

Raporda özellikle 18 Mayıs 2019’da Riha’nın Xelfetî (Halfeti) ilçesine bağlı Derto kırsalında gözaltına alınan 55 kişinin maruz kaldığı işkencelere dikkat çekildi. Aradan geçen altı yıla rağmen dosyada herhangi bir ilerleme kaydedilmediği belirtildi.

Baro ayrıca Türkiye genelinde gözaltında avukata erişimin engellenmesi, doktor muayenelerinin tarafsız olmaması, işkence suçlarının daha hafif suçlarla ikame edilmesi ve yaygın takipsizlik kararları gibi yapısal sorunlara dikkat çekti.

Baro, BM’ye şu temel önerilerde bulundu:

* Ulusal Önleme Mekanizması’nın bağımsızlığı ve kapasitesi güçlendirilmeli.

* Kapalı kurumlara önceden haber verilmeden yapılan ziyaretler yaygınlaştırılmalı.

* Sivil toplumun izleme süreçlerine katılımı sağlanmalı.

* İşkence iddialarına yönelik bağımsız, hızlı ve etkili soruşturma mekanizmaları oluşturulmalı.

* Adli tıp, yargı ve kolluk görevlilerine İstanbul Protokolü temelli eğitimler verilmeli.

* İşkenceden sağ kurtulanlara yönelik rehabilitasyon, hukuki destek ve psikososyal hizmetler içeren bütüncül mekanizmalar kurulmalı.

Raporda sunulan veriler ve öneriler, BM İşkence Özel Raportörü tarafından değerlendirilerek Genel Kurul’da sunulacak tematik rapora dahil edilecek.