Görkemli Kandil Daðları’nın eteklerinde, Güney Kürdistan’ın tümüne model olabilecek bir yaşam hükmünü sürüyor. Yaklaşık 60 köye hizmet veren Kandil Belediyesi, demokratik belediyecilik anlayışını oturtma mücadelesi veriyor. Hem de Güney Kürdistan Hükümeti tarafından resmi bir belediye olarak tanınmamasına raðmen…

ANF Muhabiri M. Nuri Ekinci, Kandil Belediyesi yetkilileriyle görüştü. Onlarca köye giderek Kandil halkının sorunlarına ayna tuttu, sınırlı imkanlarla geçit vermez coðrafyanın en ücra köşelerine giderek hizmet sunan Kandil Belediyesi’nin çalışmalarını inceledi. Yazı dizisinin 1. bölümünü yayınlıyoruz:

Kandil Daðları; derin vadileri, geçit vermez boðazları ile Kürtler için öteden beri direniş mekânı. Türk devleti içinse özellikle son yıllarda korkuyla adını andıðı bir coðrafya.

BAHARDAN BU YANA 60 KÖYE HÝZMET ULAŞTI

Bu coðrafya tüm saldırı ve yönelimlere raðmen görkemini koruyor. Kandil’in eteklerinde ise, Güney Kürdistan’ın tümüne model olabilecek bir yaşam hükmünü sürüyor. Yaklaşık 60 köye hizmet veren Kandil belediyesi, demokratik bir belediyecilik anlayışını oturtma mücadelesi veriyor. Hem de Güney Kürdistan Hükümeti tarafından resmi bir belediye olarak tanınmamasına raðmen…

Kandil Belediyesi’nin kıt imkânlara, sınırlı sayıdaki çalışana raðmen bahardan bu yana yoðun bir çalışma temposu içinde olduklarını öðrenir öðrenmez yollara düşüyoruz.

Ýki katlı Belediye binasına gittiðimizde alışılmışın dışında sakin bir ortam buluyoruz. Belediyenin gündelik ihtiyaçlarını karşılayan birkaç köylü ve belediye çalışanı haricinde kimse yok ortalarda. Ýkram edilen çayları yudumlarken, bizi aðırlayan Belediye yetkilisine çalışmalarını izlemek istediðimizi söylüyoruz. Önce “bahardan bu yana yoðun bir çalışma içindeyiz, geç kaldınız” diyerek önce sitem ediyor, ardından 60 köye götürdükleri hizmetleri özetliyor.

‘BELEDÝYE ÝÇÝNSE BAŞIM GÖZÜM ÜSTÜNE’

Yol yapım çalışmalarının Doðu Kandil alanında sürdüðünü, ancak araçla Tütme Köyü’ne gitmemiz durumunda oradaki ekip ile irtibat kurabileceðimizi belirtiyor.

Bu kısa sohbet ardından Doðu Kandil alanına doðru yola çıkmayı planlıyoruz. Ancak ne aracımız var ne de o bölgeyi bir tanıyanımız. Belediye yetkilisi bu endişemizi de gideriyor: “O tarafa giden hangi araca belediye çalışmalarının olduðu yere bizi götür deseniz hayır demez. Bir halk belediyesi olarak tüm çalışmalarımızı onların desteði ile gerçekleştiriyoruz” diyor.

Dediði gibi oluyor. Yolda karşılaştıðımız bir aracı durdurup Belediye çalışmalarını takip için Kandil’in Doðusuna gittiðimizi söylediðimizde, “halk için olunca başımız, gözümüz üstüne her yerde hizmete hazırız” diyerek arabaya buyur ediyor. Aracın sahibi Ýran zulmünden kaçıp gelen Doðu Kürdistanlı bir genç; adı Alan.

OKUL HARÇLIÐINI SEBZE SATARAK ÇIKARIYORLAR

Daðların heybeti altında kıvrılan yollardan ilerliyoruz. Ranya-Haci Ümran yolunu birbirine baðlayan asfalt yolda ilerlerken saðlı sollu çardaklar altında sebze meyve satanları görüyorum. 5 ve 7 yaşlarında biri kız bir oðlan çocuðunu gördüðümde araç sahibinden durmasını rica ediyorum. Önüne koydukları kasada salatalık ve domates satıyorlar. Babalarının bir gelirleri olmadıðı için yaz aylarında çalışıp hem okul masraflarını çıkardıklarını hem de ailelerine katkıda bulunduklarını söylüyorlar. Keşke daha fazla sohbet etme şansım olsa diyerek arabaya yöneliyorum. Tabii ki fotoðraf çekmeyi ihmal etmeden.

KORTEK’ÝN VÝRAJLI YOLUNDA KATLÝAMIN ÝZLERÝ DURUYOR

Araç Kortek’in virajlı yolunda Surede köyüne doðru ilerliyor. Kürt halkının artık bir katliamla hatırladıðı o yolda, aracın şoförü Alan tam zirveye doðru arabayı sürerken Türk savaş uçaklarınca 7 sivilin bombalandıðı yeri gösteriyor. Tepeden bir süre aracın kalıntılarını izliyoruz.

Tozlu köy yolunda kıvrılarak giden aracın içinde ozan Mehmet Arife Cizrevi, Mehmet Şêxo ve Aram Tigran gibi Kürt ozanlarını dinliyoruz. Adeta dað başlarını mesken edinenlere rehberlik ediyor yanık türküler. Koyulaşan sohbeti bozan gördüðümüz yeni yerleri merakımızı giderme çabalarımız oluyor. Üç saate yakın süren yol, cana yakın araç şoförümüz Alan sayesinde çabucak bitiyor.

Uðurlarken teşekkür etmekten başka vereceðimiz deðerli bir şey bulamadık. Onu da en fazla mutlu eden bu içten teşekkürlerimiz olsa gerekti. Kısa bir süre sonra belediyenin emekçilerinden Erdal ile yanında yıllar önce tanıdıðım Hamza gelmişti. Yunanistan sahasında 15 yıl önce tanımıştım. Kimi çalışmalara birlikte katıldıktan sonra yollarımız ayrılmıştı. Ve işte hiç beklemediðim bir alanda yine karşılaşıyorduk. Fiziksel bir deðişim yaşamasına raðmen mütevazı ve emekçiliðinden hiçbir şey kaybetmemişti. Kandil’in bu ücra köylerine belediyenin çalışmalarına katkı sunmak için ta nerelerden çıka gelmişti.

GERÝLLA ŞEHÝTLÝÐݒNDE HÜZÜNLÜ ANLAR

Tütme köyünü geçip, Rızge köyünün sırtlarından geçerken, ‘Şehit Harun Gerilla Şehitliði’ görünmeye başlıyor. Araca birden sessizlik çöküyor. Şehitliði ziyaretimiz de aynı biçimde gerçekleşiyor. Kameraman arkadaşımız Şerdem gerilla mezarlarını ziyaret ettikten sonra mozolenin önünde mermerden yapılan büyükçe bir mezarın önünde duruyor. Üzerinde büyük bir portre bulunan mezar geçen yıl gerilla güçleri ile Ýran devleti arasında Casusan tepesinde yaşanan çatışmalarda hayatını kaybeden Simko Serhildan adlı gerilla komutanına ait. Şehitlik çalışmalarını yürüten ve bize refakat eden gerilla ‘ona yakışır bir mezar yapmaya çalıştık’ diyor. Söylenecek bir söz bulamıyoruz.

ÖÐLEN MEREDO, AKŞAM SERXAN VE ALÝREŞ KÖYÜNDEYÝZ

Meredo köyünden öðle yemeði için bir davet alıyoruz. Geniş bir avlu içinden geçerek ulaştıðımız evde çardak altında oturuyoruz. Kurulan yer sofrası köy yemekleri ve soðuk ayran ile oldukça zengin bir sofra. Serin ve temiz havanın vurduðu üzüm asmalarının kapladıðı çardaðın altında yenen yemeðe sıcak bir sohbet eşlik ediyor. Ancak yolumuz uzun. “Biraz da biz halk için çalışalım’ dediðimde Belediye çalışanları da evin sahibi de gülmeye başlıyor. Evden tebessümle ayrılıyoruz.

Meredo köyünden itibaren ekibimize Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi’nin bir kadın üyesi eşlik ediyor. Onların çalışma alanına gidiyoruz. Gideceðimiz köylerde ilişkilerimizi onlar saðlayacak. Alireş köyüne yöneldiðimizde sol yamacımızda kalan yüksek tepelerin Casusan tepeleri olduðunu öðreniyoruz. Yıllarca tampon bölge olarak boş kalan alanları Güney Kürdistan köylüleri yaz aylarında yayla yeri olarak kullanıyor.

BÖLGE HÜKÜMETݒNÝN YAPMADIÐI YOLU BELEDÝYE YAPTI

Federal Bölge Hükümeti, Serxan köyüne çektiði elektrik şebekesini, aralarında 5 km olmasına raðmen yol olmadıðı gerekçesi ile Alireş köyüne getirmek istememiş. Bunun üzerine halkın taleplerini deðerlendiren belediye meclisi iki köy arasına yeni bir yol yapmaya karar vermiş. Bu şekilde yerel hükümetin gerekçesi ortadan kalkmış oldu diyor Alireş halkı. Tozlu yoldan ilerlerken yerel hükümete baðlı şirketlerin araçlarının da Kandil belediyesinin açtıðı yolu kullandıðını görüyoruz. 50 haneye yakın bir yer olmasına raðmen köyde okul da yok.

Serxan köyü geniş bir arazi üzerine kurulduðu için evler daðınık duruyor. Köyün içinde bir eve gidiyoruz. Kapıda bizi Ahmet Resul Kadır adlı 40 yaşlarında bir köylü karşılıyor. Yanımızdaki PÇDK üyesi sayesinde tüm kapılar açılıyor bize. Ahmet Resul Kadır ve eşi Menice’ye köyde belediyenin çalışmalarını ve genel olarak da köyün durumunu soruyoruz.

ÇOCUKLARINI EŞEK SIRTINDA OKULA GÖNDERÝYOR

Ahmet, “yerel hükümet buraları kendi kaderi ile baş başa bıraktı. Zamanında ve günümüzde Kürdistan için çok bedel ödedik. Ama şimdi bazıları zengin, bizim gibileri de kendi haline bırakmış. Elektrik direklerini yeni köye getirdiler. Köyde okul olmadıðı için çocuklarımı kar, kış demeden eşeksırtında okula götürmek zorunda kalıyorum” diyor. Köydeki diðer insanların durumunun da kendisinden farksız olmadıðını aktarıyor. Menice ise köyde saðlık ocaðı olmadıðından şikayetçi. “köyümüzde bir doktor ve saðlık merkezi yoktur. Herkesin şehirlere gidip tedavi olması için maddi durumları iyi deðildir. Bundan dolayı da özellikle kadın ve çocuklarda ciddi saðlık sorunları gelişiyor. Belediye saðlık hizmetleri veriyor. Ama onların da imkanları sınırlı ve her yere ulaşamıyorlar.”

Dışarıda yol yapım çalışmalarını yürüten kamyonların toz dumanı altında çekim ve röportajlarımızı yaptıktan sonra Alireş köyüne doðru yola çıkıyoruz.

YARIN:

* Kandil’deki köylüler hangi hizmetleri istiyor?

* Kandil Belediyesi çalışmaları yeterli mi?

* Kandil’e yapılan saldırılar için halk ne diyor?