Kandil Belediyesi Federal Kürdistan Hükümeti tarafından resmi olarak tanınmıyor. Ancak bu belediyenin hizmetlerine engel deðil, Kandil’in derin vadilerine kadar hizmet götüren Belediye’nin en büyük destekçisi halk.

Kandil Daðları’nın derin vadileri arasındaki köylere yolculuðumuz devam ediyor. Alireş köyü çoðunlukla hayvancılık ile geçimlerini saðladıklarından keskin bir gübre kokusu etrafı sarmış durumda. PÇDK saðlık komitesi kimi tedbirler önermiş, ancak daha yapılacak çok iş var, öyle anlaşılıyor.

Köyün ortalarında ve daðın hemen yamacında bulunan bir eve gidiyoruz. Köy evlerine göre oldukça büyük bir yer. Bizi karşılayan genç kadın yakındaki tarlada çalışan babasını çaðırması için küçük kardeşini gönderiyor. Tarladan oðluyla birlikte dönen Ýbrahim Ahmet’le belediye çalışanları ve PÇDK’liler hemen sohbete başladılar bile. Buralarda alışılmış bir tarz var. Ýlk karşılaşanlar hal hatır sorduktan sonra ne var ne yok diye gelişmeleri soruyorlar. Bu defa biz hızlı davranıyor, köyde ne var ne yok diye araya giriyoruz. Saç ve sakallarına aklar düşmüş Ýbrahim Ahmet sakin bir şekilde “ne olacak ki, köyde her şey gözler önündedir” diyerek yaşadıkları sorunlara işaret ediyor. “Saddam döneminde buralar sadece savaş için kullanıldı. Şimdi de kimi partiler siyasal hesaplarla buralara yatırım yapmıyor. 5 kilometrelik yol bahane edilip, köyümüze elektrik bile çekilmek istenmedi. Kandil belediyesi yeni yol açarak buna da çözüm buldu. Bakalım ne zaman işlerine gelip elektriðimizi çekecekler. En büyük sorunumuz saðlık, okul ve sudur. Kandil belediyesinin bunları karşılama imkanları yoktur. Çünkü belediye halkın desteði ile birçok hizmet verdi. Ancak büyük yatırım gerektirecek işleri yerel hükümetin yapması gerekir. Halk hizmetinde siyasi çıkarlar düşünülmemelidir bence” diyerek durumu özetliyor.

HALK GERÝLLAYI NASIL GÖRÜYOR?

Gerillanın alandaki varlıðı ve Türk devletinin hava saldırılarının etkilerini soruyorum. “Bu alanlara gerilla gelmeden önce sürekli can ve mal kaygısı yaşardık. Gerilla imkanları dahilinde şimdi sorunlarımıza çözüm oluyor. Onlarda devrimci bir kültür ve terbiye var. Önceleri diðer örgütler gibi düşünmüştük. Ancak altında yattıkları ceviz aðacından düşen cevizleri bir kenara toplayıp sahibine verdiklerini gördüðümüzde, dışarıda kalan bir hayvanı korumaya alıp bize teslim ettiklerinde bunların bir amaç için buralarda kaldıðını öðrendik. Türk devleti de halk ve gerillayı karşı karşıya getiremediði için hedef seçmeden rast gele Kandil’i bombalıyor. Gerilla halkın bulunduðu alanlarda kalmıyor ki, onlar daðın en ücra yerlerinde kalıyor. Ama Türk devleti köyleri açıkça sivilleri vuruyor. Bu saldırılar açık olmasına raðmen yerel hükümet siyasi hesaplarından dolayı sessiz kalıyor.”

OYUNCAKLA YOL YAPAN ÇOCUKLAR…

Güneş son ışınlarını Karux daðları ardından göndermeden önce köy sakinleri de akşama hazırlanıyorlar. Sürüler köye doðru akarken, evlerinin önünde oynayan çocuklar dikkatimizi çekiyor.

Köylerde yaşananlar onları etkilemiş olacak ki ellerindeki araçlarla yol açıyorlardı. Yaşça büyük olan çocuk elindeki oyuncak kepçe ile yol açarken, bir direði çukurları doldurmak için boyundan büyük kürek ile toprak taşıyordu.

Gün yerini geceye bırakırken yeniden yola koyuluyoruz. Bestê köyüne ulaşıp araçtan indiðimizde bizi ilk karşılayan köyün köpekleri oluyor. Sürülere kurt saldırısını engellemek için bu kadar köpek beslediklerini söylüyor PÇDK çalışanı.

Bu köyde de Xelil ailesinin konuðu oluyoruz. Evin önündeki büyük su tankerleri gözümüze çarpıyor. Suyu nereden karşıladıklarını soruyorum. Evin en yaşlısı olan Mele Xelil 5 km mesafedeki küçük bir çeşmeden kendi imkanları ile suyu getirdiklerini söylüyor. Kandil’in en ücra yerlerinde dünyaya seslerini duyuracak fazla imkanları olmadıðını anlatıyor. Burada okul su ve saðlık merkezi sorunu dile geliyor. Mele Xelil, birçok kez bu sorunların giderilmesi için Yerel Hükümet’e başvurduklarını ancak sonuç alamadıklarını söylüyor. Kandil Belediyesi bu köyde hem köylerin ev ve bahçe yerlerini ve yollarını hem de köy içinde kimi yolları yapmış Xelil bunun için belediyeye teşekkür ederek “Kandil belediyesi elinden gelen tüm imkânları bizlere sunuyor. Ancak okul, su, eðitim, saðlık ve sosyal tesislerin sorunları çözecek olan yerel hükümettir” diyerek taleplerini dile getiriyor.

ERKEN GELEN YAZ YAYLACILIÐI VURDU

Oðlu Ahmet Resul de geçim kaynaklarının hayvancılık olduðunu bu yıl baharda yaðmur az yaðdıðı için yayladan erken inmek zorunda kaldıklarını anlatıyor. Kandil’deki birçok köyde olduðu gibi burada da ekonomik sorun öne çıkıyor.

Geceyi bir önceki gün geldiðimiz Meredo köyünde geçiriyoruz. Günün ilk ışıkları ile Kandil daðının serinliðinde kahvaltımızı yapıp tekrar yollara düşüyoruz.

Ýstikametimiz Sorgule Köyü’nde bizi Kandil belediye meclis üyesi Şeyh Mihemed’in beklediðini öðreniyoruz. Mihemed’le kısa bir merhabalaşma ardından Kandil köylerinin sorunlarını ve belediye çalışmalarını soruyoruz:

“Kandil alanı merkezi bölgelere uzak bir alan, bundan dolayı da sorunları fazla” diyerek söze başlıyor. Sonrasında şöyle devam ediyor: “Kandil belediyesi olarak tüm çalışmalarımızı meclisimizin planlaması çerçevesinde yürütüyoruz. Çalışmalarımızı halkın desteði ve katılımı ile kısıtlı imkanlarla ve mümkün oldukça halkın tüm ihtiyaçlarına cevap olacak şekilde yürütüyoruz. Kandil Belediyesi geniş bir coðrafyada yaklaşık 60 köye ulaşıyor. Köylerde alt yapı sorunlarından tutalım saðlık okul vb birçok konuda sorunlar yaşanıyor. Tüm bunların üzerine geçmişte Ýran top atışları ile Türk devletinin aralıksız bombardımanları eklenince halkın sorunları daha da aðırlaşıyor.”

HÜKÜMET KANDÝL BELEDÝYESÝNÝ TANIMALI

Mihamed, ulaştıkları köylerde başta yol ve saðlık hizmetleri olmak üzere çözüm arayışında olduklarını belirtiyor. Ancak Belediye’nin tüm ihtiyaçları karşılayacak maddi olanaða sahip olmadıðını da ekliyor:

“Kandil halkının iklim koşulları ve kışın yaşadıðı zorlanmaları gözünde tutarak halkın en temel ihtiyaçlarını karşılamak için meclis üyelerimiz toplanıp bir çalışma planlaması gerçekleştirdik. Bu plana göre iki aydır Merodo ve Rızgê köylerinden başlayarak bir çalışmayı başlatmışız. Bu çalışma halen Tütme köyü yolu üzerinde devam ediyor. Doðu Kandil’deki Kalatuka, Şinova, Tütme, Alireş, Bestê ve Serxan gibi birçok köy ve yerleşim yerinin yollarında onarım çalışmaları yürütüldü. Yolları olmayan yerlere de 20 km’ye yakın yeni bir yol yapımını gerçekleştirdik. Halkın ihtiyacı ve talebi doðrultusunda birçok ev ve bahçe yerlerini açtık. Belediyemizin sınırları içinde kalan halkın temel ihtiyaçlarından birisi de saðlık sorunudur. Yapımı devam eden hastanemiz hizmete girdiðinde halkın birçok saðlık sorununa çözüm olacaktır. Ancak genel anlam da Kandil alanının yol, elektrik, su ve saðlık olmak üzere birçok ihtiyacı vardır. Eðitim alanında birçok eksiklik vardır. Kütüphane ihtiyacımız vardır. Belediyemiz halkın bu ihtiyaçlarının tümünü karşılayacak maddi bir güce sahip deðildir.”

Bu ihtiyaçları hangi bütçeyle karşıladıklarını soruyoruz Mihamed’e. Cevabı, “yaptıðımız tüm bu çalışmaları kıt imkânlarla gerçekleştirdik. Hizmetlerin tümünde halkın katılımı ve desteðini gördük. Zaten en temel gelir kaynaðımız halkın yardımlarıdır. Halkın katılımı ile demokratik bir belediyeciliði esas aldıðımızdan, halkın destek ve yardımları ile Kürdistan’ın bu ücra köşelerine iyi bir hizmet vermeye çalışıyoruz” oluyor.

En ücra köşelere kadar hizmet götüren Kandil Belediyesi Federal Kürdistan Hükümeti tarafından resmi olarak tanınmıyor. Yaşanan sorunları Belediye Meclisleri olarak Hükümetin gündemine koysalar da, belediyenin resmi tanınmasını ve diðer belediyeler gibi destek saðlanmasını istiyor Kandil Belediyesi yetkilileri.

“Kandil belediye Meclisi olarak bu vesile ile hastane, kütüphane, elektrik gibi temel sorunlarda hizmet vermek için destek çaðrısını yapıyoruz. Kandil halkı Kürdistan halkının özgürlüðüne kavuşması için fedakarlık yapmış birçok bedel ödemiş ve halen ödemeye devam ediyor. Herkes şunu iyi bilmelidir çalışmalarımızda hizmetin dışında siyasi bir çıkarı düşünmüyoruz. Halka hizmeti her şeyin üstünde tutuyoruz. Çaðrımız belediyemizin yerel hükümet tarafından resmi tanınmasıdır.”

SALDIRILARIN TÜMÜNDE SÝVÝLLER ZARAR GÖRDÜ

Kandil Belediye Meclis Üyesi Şeyh Mihemed Türk devletinin Kandil alanına yaptıðı saldırıları da deðerlendirdi. “Kortek katliamını ve diðer saldırılarda direk halk hedef alınıyor son birkaç yıldır Kandil alanına yapılan saldırıların tümünde sivil halk zarar görmüştür. Halktan insanlar katledilmiş, hayvanları telef olmuş, halkın bað ve bahçeleri tahrip olmuştur. Saldırılarda yaylada kalan köylüler, tavuk çiftliði bile hedef alındı. Halk büyük zarar görmesine raðmen Federal Hükümet’ten bir kınama masajı bile gelmedi. Bu saldırılardan dolayı çocuklarımız okullarda rahatlıkla eðitim göremiyor, halk tarla ve bahçelerinde işlerini yapamıyor. Kürt halkı ve dostlarına çaðrımız Kandil üzerindeki bu saldırıları kınamaları, Kandil halkı ile dayanışma içinde olmalarıdır” diye konuştu.

Mihammed’le belediye çalışmalarını ve halkın durumunu deðerlendirdikten sonra Rızgê köyü üzerinden Tütme köyüne doðru yola çıkıyoruz. Yanımızdaki PÇDK Üyesi yol boyunca alanı tanıtıyor. Gerillanın bu köylere yıllar önce vadide kurduðu baraj ile elektrik verdiðini söylüyor. Rızgê köyünün karşı sırtlarına geldiðimizde kış hazırlıðına başlayan köylülerle karşılaşıyoruz. Köylüler hayvanların kışlık besini için palamut aðaçlarının yapraklarını buduyorlar. Köylüler bir yemek ikram etmeden bizi bırakmayacaklarını söylüyor. Kısa süre sonra kaplar içinde sarma ve dolmalar ile ayranlarla bir yer sofrası kuruluyor.

HER EVDE SAVAŞTAN ÝZLER VAR

Güneş batmakta iken bize de yol görünüyor. Rizgê köylüleriyle vedalaştıðımızda Kandil’in gölgesi çoktan vadilere düşmüştü. Yüksek bir yamacın üstüne geldiðimizde geriye dönüp bakıyorum. Köylülerin yaşam mücadelesini ve her şeye raðmen heybetinden bir şey yitirmeyen Kandil’i düşünüyorum.

Son bir fotoðraf karesiyle yolculuðu noktalamak istiyorum. Bu fotoðrafın ardında nice bedel ödeyen, savaşın acılarını derinden yaşayan ama bugün de direnen bir halk var. Ýçlerinde evleri defalarca Ýran-Irak savaşında, Ýran saldırısında, Türk savaş uçaklarının bombardımanında yıkılan insanlar var.

Yolumuzun düştüðü her evde savaştan izler var. Ama hepsinin ortak dileði, kendi topraklarında özgürce yaşamak.