Suriye rejimi döneminde Qamışlo'da JİTEM olarak bilinen Şebbiha'nın merkezi olarak kullanılan bina bugün Halk Mahkemesi'nin mekânı.  

Rojava Devrimi İçin Avukat Dayanışması'nın Rojava Kürdistan'ın Cizire kantonundaki temasları, dün de devam etti. 3 gündür Rojava'da bulunan avukatlar, Adalet Bakanlığı ve  Adalet Meclisi yöneticileri ile görüştü. Yekitiya Star yöneticileri ile bir araya gelen Dayanışma, Yekitiya Star'ın bir bürosunun açılışına katıldı.  Avukatlar, Şehit Xebat Şehitliği ile yaralıları ziyaret etti.Yapılan görüşmeler,  avukatları devrimin birçok yeni ve çarpıcı özelliği ile karşı karşıya getirdi.

Heyet, temaslarına Adalet Bakanlığı ile başladı. Adalet Bakanı Abdülhamid El Bekir ve Bakan Yardımcı Avukat Halid İbrahim ile görüştü. Bakanlık yetkilileri, hukuk sistemini anlattı. Buna göre, devrimin ardından ilk önce 2011 yılının yaz aylarından itibaren Sulh Komiteleri/Uzlaşma Komiteleri kuruldu. Toplumsal sorunlara bu komiteler aracılığıyla uzlaşma yoluyla çözüm aranmaya çalışıldı. Ardından 2012 yılında halk mahkemeleri oluşturuldu. "Anayasa" anlamına gelen toplumsal sözleşmeyi yazıldı, yönetim tarafından onaylandı.

Cizîre Kantonu'nda 9 halk mahkemesi, 4 istinaf ve 1 temyiz mahkemesi, Efrin'de ise 4 halk mahkemesi, 1 istinaf ve 1 temyiz mahkemesi bulunuyor. Kobanê'de olanlar ise savaş nedeniyle işlemez durumda. 

Dava süreci ise Sulh Komiteleri/Uzlaşma Komitelerinde başlıyor. Sorunlar, her komünde bulunan bu komisyonlara gidiyor. Çözülemezse mahkemelere taşınıyor. Yargılamalarda, mahkemeler, önceleri Suriye devletinin, Rojava devriminin ilkeleri ile toplumsal sözleşmeye aykırı olmayan kanunlarını uyguladı. Ancak artık Yasama Meclisi yasaları yapıyor. Son yapılan yasalardan biri Sulh Hukuk Kanunu.

Görüşmede, 2013 yılında görülen davalara ilişkin de bilgiler verildi. Buna göre, 12 bin 240 dava görüldü. Ağırlıklı olarak alacak/verecek davaları oldu.

AVUKATLAR DURUŞMA İZLEDİ

Rojava Devrimi İçin Avukat Dayanışması, Adalet Bakanlığı'nın ardından Halk Mahkemesi'ne geçti. Avukatlar, savunma yaparak dâhil oldukları burjuva hukuk normlarının tamamen dışında bir yargılama ile karşılaştı. 

İlk karşılaştıkları, duruşma salonunun düzeni oldu. Türkiye'deki duruşma salonlarının aksine, sanık ve avukatlardan daha üst bir yere mahkeme heyetini oturtan kürsü sistemine son verildiğini gördü. 

Qamışlo'da Halk Mahkemesi'nin bulunduğu yer oldukça ilginç. Bina rejim döneminde Şebbihaların merkezi. Şebbiha'lar Esad rejiminin kontrgerilla örgütlenmesi olarak rejim karşıtı eylemlerle silahlı güç olarak konumlandırıldı. Türk devletinin Kürt halkına karşı kullandığı JİTEM tipi kontrgerilla örgütlenmesine benziyor. O örgütün merkezinde bugün adalet sağlanıyor.

Heyet mahkemeleri de gezdi, hırsızlık olayının yargılama konusu olduğu yargılamayı izledi. Ardından yargılamaya ilişkin bilgi aldı.  Buna göre, jüri sistemi Rojava'daki yargılamanın bir parçası ağır ceza yargılamalarında uygulanıyor. Herkes kendi anadilinde savunma yapıyor, inancına göre kutsal kitapları üzerine yemin ediyor, istemiyorsa etmiyor. Avukatlar, istinaf mahkemesindeki heyet ile de görüştü. Görüşmeler sırasında sık sık hukukun kadınlara yönelik uygulama biçimi de gündeme geldi. Kadına yönelik şiddet ve cinayet davalarında, Kadın Evi başından sonuna kadar sürece müdahil oluyor. Kadınlar böylece bir kadın örgütünün koruması altına alınmış oluyor. Heyet mahkeme salonlarındaki incelemenin ardından Adalet Meclisi ile görüştü. Meclis, aşağıdan yukarıya doğru komünlerden seçilerek oluşturuluyor. 7 bölümden oluşuyor: anayasa mahkemesi, avukatlar birliği, adalet komisyonu, sulh komiteleri, temyiz mahkemesi, genel savcılık ve denetim merkezi. 

Her bölümden 2 temsilci bir araya gelerek 14 kişi bir yürütme kurulunu oluşturuyor. Bu kurumda cinsiyet eşitliği esas. 14 kişiden 3'ü ise Adalet Divanı'nı oluşturuyor. Adalet Divanı'nda ise en az bir kadının olması şart. Adalet Meclisi adalet bakanlığına bağlı özerk bir kurum. Sulh komiteleri, savcılık ise Adalet Meclisi'ne bağlı.Adalet Meclisi, kendisine bağlı kurumların sorun ve ihtiyaçlarını tespit edip çözmekle yükümlü. Suriye rejimine bağlı mahkemeler de var. Ancak, devlet bir çözüm gücü olmadığı için işlevsiz hale gelmiş durumdalar. 

BARO DA KURULDU

Rojava Kürdistanı'nda avukat örgütlenmesi oldukça yeni. Baro, 21 Haziran 2014'de kuruldu. Bugün Haseke, Derik, Qamışlo ve Sêrekaniye'de temsilcilikler oluşturuldu. Birliğe üye olmayan avukatlar halk mahkemelerinde savunmanlık yapamıyor. Ayrıca kanuna göre, sanığı duruşmada temsil edecek kişinin avukat olması gerekmiyor. Sanığın "Vekilim" dediği bir kişi de savunmanlık yapabilir.

Rojava Devrimi İçin Avukat Dayanışması, Halk Mahkemesi'nin ardından Yekitiya Star'ın yeni bürosunun açılışına katıldı. Avukatlar, Qamışlo'daki Şehit Xebat Şehitliği'ni ziyaret etti. Perşembe günleri, yakınlarının mezarlarını ziyarete gelen ailelerin acılarını paylaştı.

Yaralıları ziyaret ederek "geçmiş olsun" dileklerinde bulunan heyet, akşam saatlerinde PYD yöneticileri ile bir araya geldi. Rojava Devrimi İçin Avukat Dayanışması, bugün de Kadın Evi ve Kadın Vakfı yöneticileri ile bir araya gelecek.