Etiyopya’da ağaçlandırma projeleri: Halk desteği olmadan zor

Son bir yıldaki milyarlarca ağaç ekimiyle gündemde olan Etiyopya’da ağaçlandırma projelerinin ancak halkın bilinçlendirilmesi ve genel katılımının sağlanmasıyla başarılı olabileceği uyarıları yapılıyor.

Başbakan Abiy Ahmed’in öncülüğünde son bir yılda milyarlarca ağacın ekildiği Etiyopya’da, ülkedeki kuraklıkla mücadeledeki bu tür çalışmalar devam ediyor. Geçtiğimiz yıl haziran ayında bir günde 200 milyon ağaç fidanı ekilerek adından söz ettiren ülkede Haziran-Eylül 2019 arasında 4 milyar fidan dikildiği savunuluyor.

Ayrıca geçtiğimiz yılın temmuz ayında sadece bir günde 354 milyona yakın ağaç dikilerek, dünyada önemli bir rekora imza atılmıştı. Başbakan Abiy Ahmed’e göre, bu yılın yağmur mevsiminde 5 milyar kadar yeni ağaç fidanı dikilmesi hedefleniyor.

ARADAN GEÇEN BİR YILDA DURUM NE?

1990’lı yıllarda büyük kıtlıkla bilinen ve kuraklıkların her yıl büyük zarar verdiği ülkede ağaçlandırma projeleriyle ülkenin hem tarımla hem de çevreye saygılı bir ekonomiye sahip olması isteniyor. Bununla Etiyopya’nın ekolojik turizme açılması da hedefler arasında.

Ancak aradan geçen bir yıllık sürede büyük kampanyalarla yürütülen ağaçlandırma projelerinin başarısı ve faydası tartışmalı. Bu projelerin hem yerel halkın bilinçlendirilmeden başlatılması hem de doğal nedenlerle başarılı olamayacağından endişe ediliyor.

ÜÇTE BİRİ YOK OLDU

Yerel kaynakların verdiği bilgilere göre, geçtiğimiz yıl dikilen fidanların üçte birinden fazlası yağmurlar nedeniyle kök tutamadı. Ayrıca geriye kalan fidanların önemli bir kısmının toprağın verimli olmaması nedeniyle kök tutamadığı bildiriliyor.

Başbakan Abiy Ahmed ise geçtiğimiz ay yaptığı bir açıklamada, dikilen 4 milyar ağaç fidanının yüzde 84’ünün aradan geçen bir yıllık sürede kök tuttuğunu savunmuştu. 

ÖNEMLİ OLAN SAYILAR DEĞİL; PROGRAMLARIN VERİMLİLİĞİ

Etiyopya’daki çok sayıda sivil toplum kuruluşunun oluşturduğu bir konsorsiyumun yetkililerinden Negash Teklu’ya göre, ağaçlandırma projeleri desteklenmeli. Ama Teklu’ya göre hükümetin programlarında ağaçlandırmanın etkili olmasından ziyade ‘sayılara çok önem’ veriliyor ve burada yanlış yapılıyor.

RAKAMLAR ŞÜPHELİ

Negash Teklu, Başbakan Ahmed’in ağaçlandırma projesinin bir yıldaki başarısı konusundaki rakamlarını ise ‘abartılı’ buluyor. Teklu, dikilen fidanların yüzde 84’ünün tuttuğuna dair açıklamanın bağımsız bir araştırmaya dayanmadığının da altını çiziyor.

YURTTAŞLAR NEZDİNDE PEDAGOJİ YOK

Etiyopya’daki ağaçlandırma projelerinin başarısını sorgulatan en önemli neden olarak ise, toprağın verimsizliğinden çok halk nezdinde yeterince pedagojik çalışmanın yapılmaması.

Sadece ağaç dikme hedefiyle gönüllüler tarafından başkent Addis Abeba’da yapılan dikimlerin önemli bir kısmı başarısız olmuştu. Bunun nedeni olarak ağaçların cadde ortalarında veya farklı türden süs bitkilerinin başkentin etrafındaki vahşi ormanlara ekilmesi gösterilmişti.

HALKIN DESTEĞİ OLMALI

Bu konudaki bir diğer endişe ise, geçmişte olduğu gibi bu tür projelerde halkın yeterli desteğinin aranmaması. Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Fonu uzmanlarından Belaynesh Zewdie’ye göre, Etiyopya’da halk desteğinin sağlanmaması nedeniyle geçmişteki bazı ağaçlandırma projelerinin başarısız olduğunu hatırlatıyor.

1980’li yılların sonlarında dönemin komünist yönetimi tarafından ülkenin kuzeyindeki Amhara bölgesinde 1 milyon akasya fidanı dikilmişti. Ancak komünist yönetimin ardından bölge halkı tarafından tarım yapılması için fidanlar yerlerinden sökülmüştü.