ABD’de siyahlara ayrımcılık: Her alanda eşitsizlik var

İki haftaya yakın bir süredir polis şiddeti ve ırkçılığa karşı isyanın sürdüğü ABD’de beyazlar ile siyahiler arasında hayatın her alanındaki eşitsizliklerde onlarca yıldır çok az bir düzelme kaydedildi.

Siyahilerin yüz yıllarca köle olarak çalıştırıldığı Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 20’inci yüzyıldaki ırkçı politikalar 1960’lı yıllara kadar en acı biçimde sürdürülmüştü. Uzun süren mücadeleler sonucu siyahilere yönelik yasal alandaki dışlamalar 1964’teki Medeni Haklar Yasası (Civil Rights Act) ile kanunla yasaklanmıştı. Ancak eğitim, iş dünyası ve ekonomideki istatistikler, o tarihten bu yana ayrımcılığın sonlanmadığını gösteriyor.

EĞİTİM VE SAĞLIKTA EŞİTLİK YOK

Pew Reseach Center tarafından yayınlanan verilere göre, ABD nüfusunun yüzde 13’ünü oluşturan ve Avrupa ile Latin Amerika kökenlilerden sonra üçüncü büyük grubu oluşturan Siyahiler birçok alanda eşitsizliğin mağduru konumundalar.   

Eğitimde son on yıllarda yaşanan iyileşmelere rağmen siyahilerin halen beyazlara göre çok geriden geldiği görülüyor. 1993 yılında siyahiler arasında lise mezunu olanların oranı yüzde 70’e kadar çıkarken, beyazlar arasında bu oran yüzde 84’de idi. 2019 itibariyle bu oranlar yüzde 88’e yüzde 95’e yükselmişti. Ancak ABD’de yaygın olan ‘elit üniversitelerde’ sadece New York’ta mezun olan siyahilerin oranı yüzde 4’te kalıyor. Bu oran günümüzden 40 yıl önce yüzde 24 idi.

Ayrıca siyahi gençlerin aynı düzeyde eğitim aldıkları beyaz gençlere oranla iş bulma şanslarının çok daha düşük olduğu biliniyor.

İŞSİZLİK ORANLARI 2-3 KAT DAHA FAZLA

Ülkedeki yüzde 10’luk en üst gelir grubunda yer alanlar arasında siyahilerin oranı ise sadece yüzde 3,6. Bu ise nüfustaki oranlarına göre 4 kata yakın daha düşük bir oran demek.

Ayrıca ABD’nin en büyük 500 şirketinin CEO’su arasında sadece 4 siyahi bulunuyor. Ayrıca 1975-2019 arasındaki farklı dönemlerde beyazlar arasındaki işsizlik oranları yüzde 3 ila yüzde 9 arasında değişiyordu. Bu oran siyahiler arasında yüzde 6 ila yüzde 20 arasında seyretmişti.

BİRİKİMLERDE SON 20 YILDA DEĞİŞEN BİRŞEY YOK

ABD İstatistik Bürosu verilerine göre, siyahiler ekonomik birikimlerde de beyazlardan çok geride kalıyorlar. 2000 yılında siyahilerin ortalama birikimleri 7 bin 500 dolar civarında iken, beyazlarda bu 79 bin doları aşıyordu. 2019 yılına gelindiğinde ise bu 17 bin dolara karşılık 171 bin dolar idi. Yani aradan geçen 20 yıla yakın sürede 10 katlık uçurumda hiçbir değişim yaşanmamıştı.

Taşıt sahibi olma oranı siyahiler arasında yüzde 80’de kalırken, beyazlarda yüzde 93’e yükseliyor. Ev sahibi olma oranı siyahilerde yüzde 40-45 aralığında iken, beyazlarda yüzde 70-75 arasında değişiyor.

KRİZLERDEN EN ÇOK SİYAHİLER ETKİLENDİ

İstatistiklerdeki rakamlar, siyahilerin belirli dönemlerdeki krizlerden beyazlara oranla daha fazla etkilendiğine işaret ediyor. Özellikle 2008’deki küresel ekonomik krizin en çok siyahilerin yaşadığı haneleri vurduğu belirtiliyor.

2007-2013 arasında siyahi ailelerin ortalama gelirleri yüzde 44 oranında düşerken, beyazlarda bu kayıp yüzde 26’da kaldı.

SAĞLIKTAKİ EŞİTSİZLİK ÖLDÜRÜYOR

ABD’deki büyük eşitsizliklerin en net görüldüğü bir diğer alan ise sağlık. Ekonomik olarak geriden gelen siyahiler, beslenmenin yanı sıra sağlık hizmetlerinden yararlanma noktasında da mağdur olan kesim. Örneğin siyahiler arasında çalışma veya farklı şekillerde devlet tarafından sağlanan sağlık sigortasından faydalananların oranı yüzde 44’te kalıyor. Yüzde 10’unun ise hiçbir sağlık sigortası yokken, yüzde 56’sı özel sigortaya sahip.

Sağlıktaki en belirgin veriler ise, son aylarda görüldü. Yeni tip korona virüsünün yol açtığı Covid-19 salgınında siyahilerin beyazlardan üç kat daha fazla yaşamını yitirdiği ortaya çıkmıştı. Ayrıca sağlık sektöründe doğrudan tehlike altında olan hasta bakıcıların üçte birinin siyahi olduğu biliniyor.

Tüm bu etkenler nedeniyle siyahilerin ortalama yaşam süresinin beyazlardan 3,5 yaş daha az olduğu da istatistiklere yansımıştı.