Donald Trump’ın Salı günü 2015 Nükleer Anlaşması’ndan çekildiklerini resmen duyurması ardından İran’a yönelik yaptırımların ne olacağı beklenirken, on milyarlarca dolarlık ticari anlaşmalar yapmaya çalışan Avrupalı şirketler de endişeli. Yaptırımların bu yıl protestolarla sarsılan İran’ın zayıf ekonomisine zarar vermesi beklense de, bu ülkeyle Avrupalı şirketlerin yapmak istediği yıllık on milyarlarca dolarlık ticareti etkilemesi bekleniyor.

SADECE AİRBUS’UN ON MİLYARLARCA DOLARLIK KAYBI OLACAK

Trump’ın olası yaptırımlarının İran’la iş yapan şirketleri de kapsaması halinde çok sayıda büyük şirketin anlaşmaları tehlikeye girecek. Her ne kadar olası yaptırımlar doğrudan İran’la iş yapan şirketleri ilgilendirmese bile, Avrupa şirketlerinin aynı anda ABD ile iş yapmaları zora girecek. Ve zaten buna dair işaretler zaten verilmiş durumda.

İran konusunda endişeli olan şirketlerin başında Amerikan Boeing ile Avrupa’dan Airbus geliyor. Her iki şirketin IranAir havayolu şirketiyle yaptıkları müzakerelere sonucu 38,3 milyar dolar değerinde 200 uçağın satışı planlanıyordu. Ancak ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, bu şirketlerin İran’a satışlarına dair lisanslarını geri alacaklarını duyurmuştu.

Airbus bu karara uymak zorunda zira şirketin ABD’de fabrikaları bulunuyor ve yaptırımlara rağmen İran’la iş yapması aleyhine.

ALMAN ŞİRKETLERİNİN PLANLARI ZORA GİRİYOR

Benzer şekilde geçtiğimiz yıldan bu yana İran’a yüz milyonlarca euroluk otomobil satışına başlayan Alman Volkswagen (VW) şirketi de endişeli. Şirket yönetimi, İran’da yaşanan gelişmeleri ‘yakından takip edeceklerini’ duyurmakla yetindi.

Alman teknoloji devlerinden Siemens’in de Trump’ın yaptırımlarından etkilenecek şirketler arasında olduğu bildiriliyor. 2015’te yaptırımların kalkmaya başlamasıyla birlikte İran’a yönelen Siemens, sadece geçtiğimiz yıl 130 milyon euroluk satış gerçekleştirmişti.

Alman Sanayi ve Ticaret Odası (DIHK) Başkanı Eric Schweitzer’e göre, İran’lı bir şirketin Amerikan yaptırım listesine girmesi halinde bu şirketle iş yapan Avrupalı şirketlere de cezai yaptırımlar gelecek. Halen İran’da temsilcilik ve personel bulunduran 120 Alman şirketi bulunurken, İran’a sadece geçtiğimiz yıl yüzde 16’lık bir artışla 3 milyar euro ihracat gerçekleştirilmişti. Toplamda İran’la bir şekilde iş yapan şirketlerin sayısı ise 10 bini buluyor.

FRANSIZ ŞİRKETLERİ DE TEHLİKEDE

Büyük oranda Fransız ortaklığı olan Airbus’un yanı sıra İran pazarında yer edinmek isteyen Fransız şirketleri de tedirgin. ABD’nin 2014 yılında İran, Küba ve Sudanlı şirketlerle iş yaptığı gerekçesiyle Fransız BNP Paribas bankasına kestiği 8,9 milyar dolarlık para cezası halen hatırlarda.

2015 yılında 130 büyük şirketin yöneticilerinin İran’a yaptığı seyahatlerde bu ülkeye taşıt, enerji ve uçuş sektörlerinde ciddi yatırımlar planlanıyordu. Peugeot ve Citroen otomobil üreticileri, Airbus uçak üreticisi ve yine enerji alanında önde gelen Total’in İran’a yönelik büyük hedefleri vardı.

İRAN GAZINI ÇİNLİ ŞİRKETLE ÇIKARMAYI PLANLIYORDU

Amerikan yaptırımlarının devreye girmesi halinde gelecek bir ticaret yasağı İran’ın enerji sektörüne de ciddi zarar verecek. Fransız Total şirketiyle Çin’den CNPC tarafından İran’a 5 milyar dolarlık bir ortak yatırım anlaşması imzalanmıştı.

Anlaşma kapsamında South Pars adlı İran’ın en büyük doğalgaz yatağının işlenmesi planlanıyordu. Ancak şirket, anlaşmayı imzalarken yatırımların geleceğinin ‘ABD’nin İran nükleer projesine tavrına bağlı olduğunu’ duyurmuştu.

Fransız Ekonomi Bakanı Bruno Le Maire, ABD’nin anlaşmadan çekilme kararının ‘hata’ olduğunu savunurken, yaptırımlar konusunda üçüncü ülkelerden şirketlere yönelik bu baskı politikasına tepki göstermişti. Le Maire, son yıllarda İran’la dış ticaretin fazlasının üç kat arttığını ve olası yaptırımların ABD dışındaki şirketleri de kapsamasının ‘esas problem’ olduğunu vurgulamıştı.

Alman N-TV kanalına konuşan İran uzmanı Ali Fathollah-Nejad’a göre, Avrupa Birliği’nin (AB) İran’da iş yapan Avrupalı şirketler için güvenli bir yasal alan yaratması gerektiğine dikkat çekiyor. Uzmana göre, özellikle ABD’de aktif olan Avrupa şirketlerinin yaptırımlara rağmen İran’la iş yapmaya kalkışması oldukça zor.