Dersim Katliamı ve Suriye’de Alevilere yönelik gerçekleştirilen katliam İstanbul, İzmir Mersin ve Malatya’da yapılan eylemlerle kınandı. 

İSTANBUL

Dersim katliamının 78. yıldönümünde katledilenler Taksim’de yapılan iki ayrı etkinlikle anıldı. Dersim ve Alevi Dernekleri tarafından düzenlenen ilk anma etkinliği Galatasaray Meydanı’nda gerçekleşirken, Dersim Dernekleri Federasyonu’nun (DEDEF) Tünel’den Fransız Konsolosluğu’na yapmak istediği yürüyüş önü polis tarafından kesildi. Bu keyfi uygulamayı yaptıkları oturma eylemiyle protesto eden Federasyon üyeleri, Seyit Rıza ve arkadaşlarına idamını simgeleyen ipi yakarak, Dersim katliamcı zihniyetin bugün AKP hükümetiyle sürdüğünü vurguladılar.

Bakanlar Kurulu tarafından Dersim Katliamı fermanının verildiği 4 Mayıs gününde Taksim’de bir araya gelen Dersim ve Alevi dernekleri iki ayrı anma etkinliği düzenledi. Dersimli ve Alevi Derneklerinin düzenlediği ilk anma etkinliği Galatasaray Meydanı’nda gerçekleşti. HDP Milletvekili Sebahat Tuncel, HDP milletvekili adayları, Gezi direnişinde polis terörü sonucu hayatını kaybeden Berkin Elvan’ın annesi Gülsüm ve babası Sami Elvan, Sanatçı Ferhat Tunç ile Halk Ozanı Ali Baran’ın hazır bulunduğu anmada, etrafı kırmızı karanfiller, ceviz ile mumlarla donatılmış, “4 Mayıs 1937 bakanlar kurulu kararı Dersim’in fermanıydı” pankartı açıldı. Dersim katliamında idam edilen Seyit Rıza ve arkadaşlarının fotoğraflarının taşındığı anmada, mumlar yakılarak, Zazaca ağıtlar dinlendi. Katliam tanıklarının anlatımlarının okunduğu anmada, her seçimde Dersim katliamını siyasi malzeme haline getiren siyasetçiler kınandı.

DERSİM’DE İNSANLIK KATLEDİLDİ

Anmada söz alan HDP Milletvekili Sebahat Tuncel, Dersim katliamının üzerinden 78. yıl geçmesine rağmen acıların hâlâ taze olduğunu vurguladı. 78 yıl sonra kamuoyunun yaşanan vahşeti yeni yeni farkına vardığına dikkat çeken Tuncel, insanların Dersim’in kayıp kızlarını, kayıp insanlarını yeni yeni sorgulamaya başladığını söyledi. “Devlet Dersim’de yaşananları tüm dünyadan gizlendiği gibi Türkiye halklarından da gizlemişti” diyen Tuncel, “Dersim’de yaşanan kendi kendini yönetmek isteyen, kendi diliyle, kendi kültürüyle yaşamak isteyen Kürt ve Alevi halklarına dayatılan bir soykırımdı” dedi.

78 yıldır Dersimlilerin yaşadıklarını önce kendilerine sonra Türkiye halklarına anlatmaya çalıştığına işaret eden Tuncel, “Dersimliler kendi yaşadıklarını uzun bir süre kendilerine de anlatamadılar. Hepsi sürgünlerde aslında başka kimliklerde yaşamak zorunda bırakıldı” diye konuştu.

“Dersim’de sadece Kürt ve Aleviler değil, Dersim’de insanlık katledildi” diyen Tuncel, sözlerini şöyle sürdürdü: “Şimdi biz insanlığımızı yeniden arıyoruz ve Türkiye’de gerçek bir barışın, halkların kardeşliğinin yolunun geçmişten yüzleşmekten geçtiğini de biliyoruz. Çünkü bir daha asla diyemezsek bugün bir barış sağlayamayız.”

EY İNSANLIK…

Sebahat Tuncel’in konuşmasının ardından Dersimli ve Alevi Dernekleri adına “Ey insanlık” adlı açıklamayı Sanatçı Ferhat Tunç okudu. “Ey insanlık bugün 4 Mayıs, 78. 4 Mayıs. Katlimize ferman yazılan gün… Kalbimizde acılar, sularımıza kan, torağımıza cesetler saçan, ekinlerimize ateş, dağlarımıza bomba, mağaralarımıza zehirli gaz, yollarımıza ölüm yazılan gün” diyerek sözlerine başlayan Tunç, 4 Mayıs 1937 tarihinde Ankara’da bir millet meclisinde toplanan bakanlar kurulunun Dersim’in toplu katline fermanının verdiğini hatırlattı. Tunç, Mustafa Kemal Atatürk ve Mareşal Çakmak huzurları ile alınan ve tarihte “Tunceli Tenkil Harekatı’na dair bakanlar kurulu kararı” olarak geçen karar sonrası, resmi rakamlara göre 13. 200 insanın hayatını kaybettiği, 12.500 kişinin ise sürgüne gönderildiği belirtilse 40 ve 70 bin arası insanın katliamdan geçirildiğine dikkat çekti. Tunç meydandan siyasetçilere, “Acılarımızı istismar ederek, yaralarımızı daha fazla kanatmayın” çağrısında bulundu. Anma Ozan Ali Baran’ın Dersim Katliamı için seslendirdiği ağıtla sona erdi.

ANAMAYA POLİS ENGELLİ

Dersim katliamında hayatını kaybedenler için anma yürüyüşü gerçekleştiren Dersim Dernekleri Federasyonun (DEDEF) Tünel’den Fransız Konsolosluğu’na yapmak istediği yürüyüşün önü Galatasaray Meydanı’nda polis tarafından kesildi. Elinde ip ile daracığında katledilen Seyit Rıza’nın sembolik olarak kılığına girilen yürüyüşte, bu keyfi uygulamayı protesto eden konfederasyon üyeleri oturma eylemi gerçekletirdi. TOMA ile çevik kuvvet ekipleri gölgesinde , “Dersim 38 katliamdır”, “Dersim’in katili faşist TC devleti”, “Arşivler açılsın hesap verilsin”, “Dersim, Zîlan, Koçgiri unutulmaz hiç biri” sloganları atan Dersim Dernekleri Federasyonu adına açıklamayı Meral Gülçiçek okudu.

TOPTAN YOK ETME OPERASYONU !

4 Mayıs’ın Dersim katliamının cumhuriyet döneminden geleneksel Türk İslam ideolojisinin bir sonucu olarak sürdürülen toptan yok etme operasyonu olduğunu vurgulayan Gülçiçek şunlara dikkat çekti: “4 Mayıs Dersimliler için Alevi Kızılbaş inancının kızıllığının, Gülen tarikatıyla yeşile çevrilme çabasıdır, Munzur’u kendi sularında barajlarla boğdurma çabasıdır, Pepuk kuşunun çığlığını kesme, doğasını ve insanını yok etme çabasıdır, her dağında bir karakolla, Dersim’in yeniden ve yeniden bombalarla, katliamlarla, sürgünlerden geçirme çabasıdır.”

4 Mayıs’ın hükümet tarafından “Dersim 38 Tertelesi’ni anma günü olarak ilan edilmesini isteyen Gülçiçek, diğer talepleri şöyle sıraladı: “Dersim ismi iade edilsin, Dersim halklarından özür dilensin, sürgünler, kayıplar ve evlatlık alınan çocukların listesi açıklansın, Seyit Rıza ve arkadaşlarının mezar yerleri açıklansın, dillerimize ve Kızılbaş Alevi inancımıza özgürlük istiyoruz, Munzur’daki baraj projeleri iptal edilsin”. Açıklamanın ardından sembolik olarak getirilen darağacı ipi yakıldı.

İZMİR

Dersim tertelesinin 78’inci yıldönümüne ilişkin İzmir’de İzmir Demokratik Alevi Derneği, İzmir Dersimliler Derneği ve İzmir Dersim Kültür ve Dayanışma Derneği öncülüğünde Sümer Bank önünde bir anma gerçekleştirildi. Anmaya çok sayısı da sivil toplum kuruluşu ve siyasi parti temsilcisi katıldı. “Devlet Dersim Tertelesiyle Yüzleşmeli”, “4’e Gulane Roza Wa Şiya Wa Adalet Wazame Bere Dare” pankartları açılarak, “Dersim Onurdur Onuruna Sahip Çık” ve “Dersimin Hesabı Sorulacak” sloganları atıldı. Basın metnini Kürtçe Hüseyin Ozan okurken Türkçe Meryem Çakmak okudu.

Açıklamada şunlar belirtildi: “Dersim Soykırımı bu topraklarda ki soykırımlar zincirinin halkalarından biridir. Bu toprakların kadim halkları İttihat ve Terakki Cemiyetinin tek tip insan politikalarına kurban edilmiş, milyonlarca insan katliam ve sürgünlere maruz kalmıştır. Ayrıca, tüm bu kıyımların emperyalist ve sömürgeci güçlerin onay ve desteği ile gerçekleştirildiği ise bilinen bir gerçektir.”

Ardından anamaya katılan HDP İzmir milletvekili adayı Ertuğrul Kürkçü bir konuşma yaptı. Bu katliamın yıl dönümünde Dersim’de soykırıma uğrayan herkesin önünde saygıyla eğildiklerini belirten Kürkçü, “Bu katliamla yüzleşmek gerekiyor. Katliamlarla yüzleşmeye buradan başlayabiliriz. Dersim katliamın da fatura CHP’ye kesiliyor ama dönemim TSK’sı, Genel Kurmay Başkanı ve diğer siyasetçilerde en az dönemin cumhurbaşkanı kadar suçlu” dedi.

Araştırmacı yazar Gülçiçek Güveltekin ise Dersim katliamının bir soykırım olduğunu ve bu katliamların tekleştirme politikaları adına yapıldığına dikkat çekerek şöyle devam etti : “Size bir anı anlatmak istiyorum, Seyit Rıza’nın kızı Leyla Ağlar anlatmıştı bana da. Leyla daha küçücükken bu katliam gerçekleştiriliyor, tam kendi ailesinden 55 kişi öldürüldüğü sırada kendisinin de annesinin altında kaldığını ve o şekilde kurtulduğunu gözyaşları içinde anlattı. İşte böyle bir soykırım yapıldı.”

Konuşmaların ardından Süleyman Deprem dede yapılan lokmalara dua verdi ve lokmalar anmaya katılanlara dağıtıldı. Anma sloganların ardından bitirildi.

MERSİN

Mersin'de HDK bileşenleri tarafından, 1937 Dersim Katliamı'nın 78'inci yıldönümü nedeniyle düzenlenen etkinlikte, katliamda yaşamını yitirenler anıldı; Türkiye Cumhuriyeti Devletine, soykırımla yüzleşme ve samimi özür dileme çağrısı yapıldı. Özgür Çocuk Parkı'nda düzenlenen anmaya, HDK bileşenleri, Mersin Cemevi, Demokratik Alevi Derneği, Arap Alevi Meclisi, HDP Mersin Milletvekili Adayları Çilem Öz, Ali Tanrıverdi ve Müslüm Tank, sivil toplum temsilcileri ile kalabalık bir kitle katıldı. Katliamda yaşamını yitirenler anısına saygı duruşunda bulunulan etkinlikte mumlar yakıldı. Anmada, "Dersimi unutma, unutturma", "Arşivler açılsın, hesap sorulsun" sloganları atıldı, "Dersim, Madımak, Roboski'de katliam yapıldı. Unutmayacağız, unutturmayacağız" yazılı pankart açıldı. 

HDP Yenişehir İlçe Eşbaşkanı Hüseyin Doğan, Katliamda Başvekil Mustafa Kemal Atatürk ve Mareşal Fevzi Çakmak'ın oynadığı role dikkat çekerek, "Dersim halkı, 78 yıldır adalet ve yüzleşme talebinden asla vazgeçmedi. Fiziki kıyım, 1937/38 süreçleriyle sınırlı kalmamış, günümüzde de Kürt sorunu olarak can almaya devam etmektedir. Alevi kimliğimiz halen tanınmamakta, etno-dinsel asimilasyon politikası, halen çift yönlü sürdürülmektedir” dedi. Doğan, Alevilerin katliama yönelik taleplerini dile getirdi. 

MALATYA

Malatya Alevileri Eşit Yurttaşlık Platformu Suriye'nin İdlib kentinde ki Cisr El Şuğur kasabasında 33 Alevi 14 Sünni’nin katledilmesi kınadı. Malatya Alevileri Eşitlik Yurttaşlık platformu üyeleri adına açıklama yapan platform sözcüsü Mehmet Duran Özkan, yaşananların bir etnik temizlik olduğuna işaret etti. “Bu katliam Türkiye'deki uzantıları tarafından camilerde lokum dağıtarak kutlamıştır” diyen Özkan, katliamın Kobanê ve Şengal’de yaşananların devamı olduğunu söyledi.