Kürdü, Türkmeni, Arabı ve Çerkesiyle 2011 yılında başlayan iç savaşın acılarını en fazla çeken kesimlerden biri de, Şehbalı kadınlar oldu. Geçmişte de din, adet, töre baskı altında bulunan Şehba kadınlarına El Nusra, ÖSO, Ehrar Şam ve DAİŞ zulmü altında büyük acılar yaşatılmış. DAİŞ döneminde adeta kadın kimliğinden intikam alınırcasına kadınlara yapılan uygulamalar Şehba’da da gözü kara şekilde sürdürülmüş.

Bugün ise Türk devleti ve çetelerinin işgali altında yine Şehbalı kadınlar şahsında kadın kimliğine her türlü hakaret yapılırken, Şehba’nın özgürleştirilmiş alanlarında kadın özgürlük mücadelesi günlük olarak sürüyor; kadınlar gerek kurdukları sistem, gerek savunma örgütleriyle tüm Şehba kadınlarına öncülük ediyor.

İÇ SAVAŞ ÖNCESİ DE ŞEHBA KADINI KAPALI BİR YAPIDAYDI

Minbic, Cerablus, Sifire, Ezaz, Bab gibi şehirlerden oluşan Şehba Alanı’nda iç savaş öncesinde de kadınlar din, aşiret, töre, geleneksel toplum baskı ve etkileri altıdalar. Şehba’nın öncü kadınları kadın kimliğinin kadınlar tarafından bile bilince çıkarılmadığını, kadınların okuldan sonra diğer akranları gibi evlenip aileleriyle ilgilendiğini ve kendi alanlarını bununla sınırlı gördüğünü dile getiriyorlar.

Fakat iç savaş öncesi Şehba’da da kadınların da bir okur yazarlık oranı var. Halep’e, Şam’a gidip ünüversite okuyan kadınlar da önemli oranda. Fakat erkeklere göre sayıları az. Kadınların okuma düzeyinin yüksek olduğu, yine en fazla üniversiteli kadının bulunduğu Şehba kenti Minbic. Fakat genel olarak okuyan kadınlarda da bir kadın özgürlük bilincinin olmadığını anlatıyor, Şehbalı kadınlar.

ÖSO VE DAİŞ KADININ KABUSU OLDU

Suriye iç savaşıyla birlikte Şehbalı kadının durumunda da daha fazla gerileme yaşanmış. Şehba’da da gelişen ve derinleşen çatışmalarda çocuklarını, evini, eşini, toprağını yitiren ve mültecileşmek zorunda kalan, yine çetelerin sapık uygulamalarına en şiddetli ve en fazla maruz kalan kadınlar.

Şehbalı kadınlar, DAİŞ öncesi birçok ÖSO gurubunun saldırıları, tacizi, kadın kaçırma vb. kirli davranışlarından dolayı evlerine kapanmak zorunda kalıyor. El Nusra’nın Şehba’yı ele geçirmesiyle kadınlar için DAİŞ dönemine yakın din üzerinden baskının uygulandığı bir dönem başlıyor. Bu dönemde zaten özelde Kürtler çok fazla hedef alınmaya başlandığı için önemli sayıda Kürt kadını ailesiyle birlikte Efrîn civarına göç ediyor.

DAİŞ dönemiyse tam bir kadın kırımı. DAİŞ bölge alanlarını işgal eder etmez başta kadınlar olmak üzere tüm toplum üzerinde kendi yasalarını hakim kılıyor. Bunu uygulayabilmek için de her türlü vahşi yöntemi deniyor. DAİŞ, işgal ettiği Minbic olmak üzere genel Şehba’da, çarşafa büründürme, recm, çocuk yaşta zorla evlendirme, kafa kesme, kafese kapatma, zorla çeteleriyle evlendirme vb. her türlü vahşi yöntemle kadına yaşamı cehennem ediyor.

Ceyş El Siwar savaşçıları tarafından Şubat-Aralık 2016 tarihleri arasında 80’e yakın köyün DAİŞ’ten özgürleştirilmesi, en fazla da kadınlar tarafından memnuniyetle karşılanıyor. Şehbalı kadınlar DAİŞ’in kadın kimliği, varlığı adına ne varsa yok etmek istercesine saldırdığını anlatıyorlar.

EŞ BAŞKANLIK VE İLK ÖZGÜN ÖRGÜTLENME KADIN KOMİTESİ

Şehbalı kadınların kazanımları Şehba Yürütme Meclisi’nin kurulmasıyla başlıyor. 2015 yılında Efrîn'de göçmen Şehbalılar tarafından kurulan Şehba Yürütme Meclisi, eş başkanlık sistemine göre kurulurken, mecliste önemli sayıda kadın yer alıyor.

Yine Şehba topraklarına döndükten sonra kurulan meclis, komün ve komitelerde eş başkanlık sistemine göre oluşturuluyor. Bölge meclisinden başlayarak komite ve komünlerin hepsinin eş başkanlık sistemine göre örgütlenmesi, yine bu yapıların yarıya yakınının kadınlardan oluşması erkek egemen toplum ve onun geri versiyonu olan DAİŞ egemenliği altında yaşamış olan kadınlar açısından önemli bir kazanım. Komite ve komün eş başkanlıklarında Arap ve Türkmen kadınlar da var.

Yine Şehba’ya dönüldükten sonra kadınlar her alanda yerini alırken, kadınların özgün örgütlülüğü olarak Şehba Yürütme Meclisi bünyesindeki kadın komitesi olarak çalışma yürütülüyor. Özgür Şehba’da kurulan tüm meclis ve komünlerin bünyesinde kadın komitesi de bulunuyor. Kadın komiteleri uzun dönem hem kendi örgütsel yapısını geliştirirken, köylerde büyük toplantılar yapıyor, ev ziyaretleri gerçekleştirerek kadınların yaşadıklarını dinleyip onlarla kadının toplumdaki rolü ve nasıl örgütlenebileceği üzerine tartışmalar yürütüyor.

ŞEHBA ÖZGÜR KADIN BİRLİĞİ

Şehbalı kadınlar ilk özgün örgütlülükleri olarak kadın komitesinin ardından 5 Mart 2017’de Şehba Özgür Kadın Birliği’ni kurdular. Şehba kadınının özgün örgütlülüğü ve hareketi olarak niteleyebileceğimiz Özgür Kadın Birliği aynı tarihte Efrîn ve Şehba’dan gelen Türkmen, Kürt, Arap 300 delegenin katıldığı konferansta kuruldu.

Yönetim yapısı 25 kişiden belirlenen Şehba Özgür Kadın Birliğini’nin yönetim içinde 3 de koordinasyonu seçildi. Şehba Özgür Kadın Birliği konferansta alınan kararlar doğrultusunda, ortasında güneş, sağ tarafında baş ve sol tarafında zeytin dalı olan bayrakla kendini temsil ediyor.

Şehba Özgür Kadın Birliği konferansında ilkelerini şöyle açıklıyor:

*Toplumdaki gerici ve iktidarcı erkek zihniyetine karşı savaşır.

* Yaşamın tüm alanında kadın ve erkek arasında eşitliği sağlama amacıyla mücadele eder.

* Kadının bilinçlenmesi için mücadele eder.

* Demokratik Ulus ilkelerine göre hareket eder.

Şehba Özgür Kadın Birliği bugün bu ilkeler doğrultusunda mücadele yürüterek erkek egemenlikli sistem ve onun temsilcileri rejim, ÖSO, DAİŞ ile işgalci Türk devletinin kadın ve topluma yaşamı zehir eden tüm uygulamalarına karşı da mücadele yürütüyor.

Özgür Kadın Birliği şu anda Savunma, Eğitim, Basın, Sulh ve Dış ilişkiler komitesi biçiminde 5 komite şeklinde örgütleniyor.

ŞEHBA KADIN SAVUNMA CEPHESİ

Erkek ordularının yaşattığı tüm zulme karşı mücadele etmek ve kadının gelecekte de savunmasız kalmaması amacıyla Şehbalı kadınlar 8 Haziran 2016 tarihinde Cephet El Ekrad taburlarına bağlı Şehit Jiyan Ehrez Taburu’nu kurdu. Göç edilerek gidilen Efrîn'de YPJ’den etkilenerek kurulan bu tabur içerisinde ağırlıkta Kürt olmak üzere, Arap ve Türkmen kadınlar yerlerini alıyor.

Efrîn'de bir ideolojik ve askeri eğitim devresi sonucunda ilan edilen tabur oluşumu 2. eğitim devresinin ardından genişletilerek kendisini Şehba Kadın Savunma Cephesi olarak örgütlemeye başladı.

Şehba Kadın Savunma Cephesi savaşçıları Um Hoş, Herbel, Um Qura, Wehşiye, Hesacık ve Şehba Barajı gibi bölgelerin DAİŞ'tem özgürleştirildiği 27 Ağustos 2016 tarihinde başlayan operasyonda yerini aldı. Yıl sonlarına kadar başlayan bu operasyon Kadın Savunma Cephesi’nin ilk savaş tecrübesi oldu.

2 Eylül 2016 tarihinde DAİŞ çetelerine karşı yürütülen operasyonda yaşamını yitiren Aljîn Giwera, Şehba Kadın Savunma Cephesi’nin ilk şehidi.

Kuruluşundan bu yana Şehba’nın tüm bölgelerinden Kürt, Türkmen, Arap kadınların yer aldığı Şehba Kadın Savunma Cephesi’nin şu anda onlarca savaşçısı var. Kadın Savunma Cephesi bugün Şehba’da diğer güçlerle birlikte Devrimci Güçler Genel Komutanlığı çatısında yerini alıyor.

Bugün Şehba’da Türk ordusu ve çetelerine karşı Devrimci Güçler bünyesindeki diğer güçlerle birlikte mevzilenmiş durumda.

KADIN EVLERİ

Özgür Şehba’nın ilk kadın kurumu kadın evleri oldu. Şehbalı kadınlar Şehba Yürütme Meclisi Kadın Konseyi bünyesinde adım adım kadın evleri kurdular. Şu anda Şehba’da Keferneya, Ehraz, Til Rifat ve Kefernase olmak üzere 4 kadın evi var.

Kadın evleriİ Şehbalı kadınlar ve özelde de Arap kadınları açısından bir nefes oldu. Kadınlar birbirini görmek, birbirleriyle tartışmak için bu evleri kullanmaya başladı ve buralarda dertlerini paylaşıp birlikte çözüm aradılar.

Kadın evleri şu anda Şehba Özgür Kadın Birliği bünyesinde örgütleniyor. Şehba’daki her 4 kadın evinin de sağlık, eğitim, sulh, savunma gibi komiteleri var.

Kadın evleri bünyesinde kadına ilişkin hemen her konuda seminerler düzenlenmiş ve düzenlenmeye devam ediyor. Yine kadın evleri savunma komitesi bünyesinde kadınlara silah ve savunma eğitimi, eğitim komitesi tarafından ise düzenli devreler halinde sağlık, Kürtçe ve Arapça dil eğitimleri veriliyor.

Şehba Kadın Evleri yöneticileri, kadının eşiyle, aileyle yada toplumla yaşadığı sorunları komün veya adalet divanından ziyade kadın evlerine getirdiğini söyleyerek, “Bu da Şehba kadının tüm kapalı yapısına rağmen artık kendi cinsini çözüm gücü olarak gördüğünü gösteriyor” diyor.

ÖNCÜLÜĞÜ KÜRT KADINLARI YAPIYOR

Şehba’daki kadın örgütlülüğünün temeli ideolojik, siyasi, yaşamsal, askeri tüm boyutlarda Efrîn'de atılıyor ve bu örgütlülüğün öncülüğünü Şehbalı Kürt kadınları yapıyor. Bugün de Özgür Şehba kadınlarının öncüleri Kürt kadınları. Şehba Kadın Savunma Birliği üyesi Şervin Ehraz Kürt kadınlarının öncülük rolü oynamasının nedenini bölge tarihinde Kürt Özgürlük Hareketi’nin yürüttüğü çalışmalar ve Rojava Devrimi olduğunu söylüyor.

Şervin Ehraz bu çalışmaları ve Şehba’daki Kürt kadınındaki etkilerini şöyle açıyor: “Şehba’da Arabı, Kürdü, Türkmeniyle ziraatle uğraştığımız için bir yurtseverlik her zaman olagelmiştir. Fakat biz Kürtlerde Önderliğin ve onun savaşçılarının yürüttüğü çalışmalar sayesinde yurtseverlik bir bilince de dönüştü. 1980’li yılların ikinci yarılarından itibaren Şehba’ya erkek, kadın Apocular gelmeye başladı. Ben o zaman çocuktum. Sonra çoğu gitti, şehit oldu. Onların toplum üzerinde etkileri çok oldu. Kürt Özgürlük Hareketi’ni tanıyan Şehbalı Kürtler de gerillaya katıldı. Kadın katılımları oldu. Bunların hepsi Şehbalı Kürtlerde bir bağlılık yarattı. Kürt kadınları kadınların da savaşa gidebildiğini görünce alternatifsiz olmadığını gördü. Yine Efrîn'de hem Kürt kadınları, hem de Arap, Türkmen kadınları olarak kadının nasıl örgütlendiğini gördük. Oradan da ilham ve güç aldık.”

‘ARAP KADINI DA ARTIK ESKİSİ GİBİ DEĞİL’

Şervin Ehraz, Arap toplumu dahil Şehba toplumunda sistemde kadınların yeralmasına, eş başkanlık sisteminin gelişmesine ciddi bir itiraz gelişmediğini ifade ederek, şunları söylüyor:

"İtirazın geliştirdiği yerde kadınlar artık eskisi gibi kabullenmiyor. Bu Arap kadınında da böyle. Arap kadını da kendisi için başka bir dünyanın mümkün olabileceğini gördü.

Yine Şehba kadınlarının ikili bir yapısı var. Kapalı, aile ve toplum sınırları içinde kalmış. Ama bir yandan sürekli tarımla uğraşan, ekonomiyi elinde tutan bağımsız bir yapısı da var. Buna erkek de çok itiraz edemiyor. Bu nedenle haksızlığa karşı da çok çaresiz olmamış hiçbir zaman, başkaldırabilme gücü var. Şu anda da kadınlar ekonomisini tarımdan sağlıyor.

Şehba kadınının Kürdü, Arabı ve Türkmeniyle aslında özlü ve kapalı olduğu kadar içten içe gelişme hırsını da taşıyan bir yapısı var. Onların ihtiyaçlarına cevap olabilmek için eğitimleri artırmamız gerekiyor. Şu anda bir Türk devletinin saldırılarından kaynaklı bir akademi kurmadık. Durum normalleşirse kuracağız. Şehba kadınları da şu anda Şehit Aziz Akademisi'nde eğitim görüyorlar. Özelikle kadın tarihi dersleri oldukça ilgilerini çekiyor.

‘ERKEĞİ DE DÖNÜŞTÜRMEK İÇİN ÇABA GÖSTERİYORUZ’

Ev içinde halen kadını kendi mülkü olarak gören, ona baskı uygulayan, erkeğin her istediğini yapmasını bekleyen yaklaşımlar gelişiyor. Tabii bu her toplumda var. Fakat özellikle Şehba’daki Arap toplumunda daha fazla. Örneğin Cephed El Ekrad, asayiş gibi güçlere erkeklerin katılımı oluyor. Bu katılımlar önemli fakat aile içinde kadına karşı despotik yaklaşımları olabiliyor.

Evde dediğim dedik her şeyin kendi ekseninde olmasını istiyor. Tabii bu noktada bir mücadele var. Bulundukları kurumlardaki kadın özgürlüğüne inanan erkek arkadaşlar da bu noktada hem kendilerini, hem de onları eğitmeye çaba sarf ediyor. Hem de bizler toplumla birçok toplantı yapıyoruz. Tartışıyoruz, eğitimler geliştiriyoruz. Şehit Eziz Arap Akademimizin temel derslerinden biri demokratik ulus, kadın tarihi, bunlarda erkek yaklaşımları da açılıyor.

Şehba’da çabamız bir yandan kadınlar olarak zihniyet, örgütlülük, yaşam, öncülük olarak kendimizi güçlendirmek, diğer yandan toplumu ve erkeği yeniliklere hazırlamak."

DEVAM EDECEK

Birinci bölüm: https://anfturkce.net/rojava-surIye/Oezguer-Sehba-bombalar-altinda-yeniden-yaratilan-yasam-93871

İkinci bölüm: https://anfturkce.net/rojava-surIye/Sehba-da-oerguetlenme-ve-hizmet-calismalari-93907