YNK, dün Irak cumhurbaşkanı adayını açıkladı. Cumhurbaşkanı adayının açıklanmasından sonra KDP’den üst perdeden itirazlar yükselmeye başladı. Peki neden?

KÜRTLER İÇİN EN STRATEJİK KURUM!

Irak’ta 12 Mayıs'ta gerçekleşen genel seçimlerden sonra tartışması sürdürülen ve Kürtler açısından en stratejik olan Irak cumhurbaşkanının kim olacağına YNK, kendi cephesinden nokta koydu. YNK, dün gerçekleştirdiği politbüro toplantısında cumhurbaşkanı adayını açıkladı. Ancak iş bununla sonuçlanmadı. Zira KDP bu kez Kerkük Valiliği üzerinden bu tartışmaları farklı bir mecrada yürütmeye koyuldu.

YNK, geçen sene Eylül ayında YNK’den ayrılıp Demokrasi ve Adalet için Koalisyon adıyla bir parti kuran ve Irak genel seçimlerine katılan Berhem Salih’i aday gösterdiğini açıkladı.

Salih'in, YNK’den ayrılıp farklı bir parti kurarak Irak genel seçimlerine katılmasına ve bazı YNK’lilerin itirazlarına rağmen aday gösterilmesinin elbette önemli nedenleri var. Nedenlerin başında, Salih'in, YNK ile KDP arasında siyasi sorunların derinleştiği dönemde sorunun çözümü için bir ara formül olarak başvurulan kişilerden biri olması yatıyor. Elbette bu durum Berhem Salih’in kişilik yapısı ve bir YNK’li olmasına rağmen başta KDP olmak üzere Başûrê Kurdistan’daki tüm partilerle ilişki içinde olmasından ileri geliyor. KDP ile YNK arasında yapılan anlaşmaya göre bölgesel başbakanlık bir dönem KDP’de, bir dönemde YNK'de. 2009 yılında Goran Hareketinin de ortaya çıkışı ile KDP ile YNK arasında Kürdistani Liste adıyla yerel seçimlere ortak girildi. Berhem Salih, bu dönemde Kürdistani Listenin liste başıydı. Seçimlerden sonra YNK’nin içinde ikinci adam olarak geçen Kosret Ali Resul'un bölgesel başbakan olması bekleniyordu. Ancak KDP’nin Resul’u kabul etmemesinden ötürü bir kez daha her iki parti arasındaki sorunun çözümü için Salih’in ortaya çıktığını gördük. Böylelikle Başur halkı için yeni söylem, değişim adıyla ortaya çıkan Newşirwan Mustafa ve Goran hareketinin önünün alınması hesaplandı.

Berhem Salih, başta İngiltere, ABD ve bölgesel güçler olan İran, Türkiye ile ilişkileri olan bir siyasetçi. O yüzden Irak ve Başûrê Kurdistan üzerinde bu ülkeleri de dengelemek için belirlenmiş bir aday olabilir.

ABD'NİN YOĞUN DİPLOMASİSİNİN SONUCU

Irak’ta kurulacak hükûmet üzerine ABD ile İran arasında kıyasıya bir mücadele olduğu atılan her adım, yapılan her görüşmede ortaya çıkıyor. Berhem Salih’in YNK Cumhurbaşkanı olarak belirlenmesinde ABD’nin yürüttüğü diplomasiyi görmemek de mümkün değil. Zira ABD Başkanı Donald Trump’ın DAİŞ İle Mücadelede Özel Temsilcisi Brett McGurk, son iki ayını Irak ve Başur’da geçirdi. McGurk, Ağustos ayı içinde sadece KDP Genel Başkanı Mesut Barzani ile üç görüşme yaptı. Eylül ayı başında da bir görüşme gerçekleştirdi. Son bir hafta içinde de önce Mesut Barzani, ardından bölgesel başbakanlık koltuğunda oturan Neçirvan Barzani, ondan sonra Bölgesel Güvenlik Konseyi Başkanı sıfatı ile Mesrur Barzani ile görüşmeler yaptı. Bu görüşmelerden sonra en son YNK Politbürosu ile görüştü, YNK Politbüro Sekreteri Mele Bextiyar ile ortak basın açıklaması yaptı. McGurk ile Mele Bextiyar’ın ortak basın açıklamasından bir gün sonra YNK Politbürosu toplanarak Dr. Berhem Salih’i Irak Cumhurbaşkanı adayı gösterme kararı aldı. Bu görüşmeler trafiğine bakıldığında Salih’in ABD’nin yoğun diplomatik girişimlerinin bir sonucu olarak aday gösterildiği rahatlıkla görülür. Türkiye’nin bu konudaki çabalarını da unutmamak gerekir. Zira ABD’nin bu konudaki girişimleri daha çok açık bir şekilde yürütülmezken, Erdoğan, Dünya İslam Kongresi Ali Qeredaxi üzerinden Kurban Bayramı öncesi bir girişim başlattı. Ali Qeredaxi önce KDP Genel Başkanı Mesut Barzani ile görüştü, ardından Berhem Salih’in başkanlığını yaptığı Demokrasi ve Adalet İçin Koalisyon'un Süleymaniye’deki merkezini ziyaret etti. Bu ziyarette Salih ile başbaşa bir görüşme gerçekleştirdi. Basında, Ali Qeredaxi’nin Irak’ta kurulacak hükûmet, bölgesel seçimler ve Irak cumhurbaşkanlığı için Berhem Salih ile görüştüğü yazıldı.

İRAN’IN TAVRI

Geriye İran kalıyor. Salih yaklaşık bir ay önce İran’a mesajlar içeren bazı açıklamalarda bulundu. Ancak ona rağmen İran’ın bu adaylık üzerindeki görüşü hâlâ net bilinmiyor. Önümüzdeki günlerde bir biçimde tutumu yansıyacak.

ŞİMDİLİK YNK ÖNDE

KDP ile YNK her ne kadar bölgesel iktidar, Başur’daki muhalefete karşı tutum, Bağdat’a ortak gitme konusunda bir anlaşmada olsalar da, birbirleriyle kıyasıya bir mücadele içinde oldukları da açık. Salih’in YNK tarafından aday gösterilmeden bir gün önce KDP'nin en üst ağızlarından biri olan Politbüro Sekreteri Fazıl Mirani, Salih’in YNK tarafından aday gösterileceğine inanmadıkları, o yüzden kendilerinin cumhurbaşkanı adayı çıkaracakları şeklinde açıklama yaptı.

Bir gün sonra YNK tarafından Berhem Salih aday gösterilince başta Fazıl Mirani olmak üzere KDP’nin kurmaylarından Ali Avni ve sözcü Muhammed Mahmut olmak üzere birçok kişi, YNK ile cumhurbaşkanlığı üzerinde anlaşmadıklarını, Berhem Salih’in kendi adayları olmadığını belirterek itirazda bulundular. Bu açıklama ve itirazların arkasında ise Kerkük Valiliği konusunda anlaşmadıkları şeklindeki bilgiler yer aldı. Bu açıklama ve itirazlar, KDP ile YNK arasında daha önce basına yansıyan, Kerkük Valiliğine karşılık Irak cumhurbaşkanlığı konusunda bazı pazarlıklar yapıldığı, YNK’nin bu konuya sıcak baktığını gösteriyor. Ancak YNK bu konuda KDP’den önce bir hamle yaptı. Irak Cumhurbaşkanı adayını açıklamadan önce Kerkük Valiliği makamı için adayını açıkladı. YNK’nin Kerkük Valiliği adayını açıklaması, KDP’nin bu konudaki taleplerinin önüne geçme amaçlıydı. YNK'nin Kerkük valisi olacak adayını açıkladıktan sonra Irak cumhurbaşkanı adayını açıklaması, KDP’ye karşı bir siyasi hamle. YNK yaptığı bu siyasi hamle ile KDP’nin şimdilik önüne geçmiş oldu. KDP’li kurmayların itirazları bir nevi "Kerkük Valiliği bize bırakılacaktı. Ancak YNK bu konuda bizi kandırdı, o yüzden Berhem Salih’in adaylığını kabul etmiyoruz, bizim de adayımız olacak" şeklinde algılandı.

ADAYLAR BELİRLENSE DE KRİZ BİTMEDİ

O yüzden gerek cumhurbaşkanlığı gerekse Kerkük Valiliği konusunda YNK ile KDP arasındaki sorunlar ve krizin, adayların belirlenmesine rağmen çözüldüğünü söylemek yanlış olur. Zira KDP, Mam Celal ile Mesut Barzani arasındaki anlaşmaya rağmen, Kerkük Valiliğini almak için 'Cumhurbaşkanı hakkımızdır' baskısı yapıyor, 'çok isteyip azı almak' taktiğini uyguluyor. Ancak YNK tarafından son günlerde yapılan hamlelerle YNK’nin bunu kabul etmediği ortaya çıkıyor.

Tartışma ve kriz KDP ile YNK arasında Kerkük sorununu çözmek için kurulan komitenin feshi ve valilik seçimlerine gidilmesi kararının iptalini getirebilir. Bir anlamda 17 Ekim'den sonra KDP’li Kerkük Meclis üyelerinin katılmamasından ötürü işlevsizleştiği ve bir türlü toplanmadığı için valilik seçimlerinin yapılmaması taktiği yine uygulanabilir. Bütün bunlar olasılıklar dahilinde. Ancak Irak Cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi için diplomasi trafiği ile arabuluculuk yapan ABD yeniden devreye girerek de çözebilir. Ancak görünen o ki KDP Kerkük valiliğinden vazgeçmeyecek gibi.