Dünyanın en büyük mağazalar zincirine sahip olan giyim tekellerinin başında yer alan İsveç merkezi H&M, mağazalarında sattığı giysilerin bir bölümünü Burma'da kurulu çoğunluğu Çinlilere ait 40 fabrikada üretiyor. İşçilerin 9 şubat günü başlattıkları direnişten sonra bu fabrikaların bazılarında üretim durdu.

Bu yılın ocak ayı sonlarında sendika lideri That Paing Oo'nun işten atılmasına tepki gösteren tekstil işçileri, Hangzhou Hundred-Tex Garman Company fabrikasında 9 şubat günü üretimi durdurarak direnişe geçmişlerdi. İsverenin geri adım atmaması üzerine de şubat ayının sonlarında fabrikadaki makina, bilgisayar ve gözetleme kameralarını tahrip etmişlerdi.

Fabrikanın Genel Müdür Yardımcısı Reuters haber ajansına fabriradaki hasarın 75 bin dolar olduğunu ve Burma Çalışma Bakanlığı'ndan tazminat ödenmesi talebinde bulunacaklarını açıklamıştı.

TÜM İŞÇİLER SAĞLIK SİGORTASI KAPSAMINA ALINMALI

İşçiler, Oo'nun geri işe alınmasını, ücretlerinin yükseltilmesini ve tüm işçilerin sağlık sigortası kapsamına alınmasını talep ediyor.

Oo, mücadeleci bir sendika lideri olarak tanınıyor. Geçtiğimiz yıl işverenlerin ödemeyi reddedikleri toplam 51 bin 736 dolar fazla mesai ücretlerinin ödenmesi için verilen ve başarıyla sonuçlanan mücadeleye önderlik etmişti.

Reuters ve İsveç medyasında yer alan haberlere göre, son olarak da yüzlerce kadın tekstil işçisi fabrika müdürünü çember içine alarak hesap sordu. Müdürün uzun uğraşlardan sonra kadınların elinden kurtulduğunu gösteren filmler olduğu belirtildi.

DİRENİŞ DORUK NOKTASINA ULAŞTI

Medyada bir ayı aşkın devam eden direniş sırasında olayların doruk noktasına ulaştığı yorumları yapılıyor. H&M, “Devam eden anlaşmazlıktan derin kaygı duyduğunu ve fabrikayla iş ilişkilerini dondurduğunu” açıkladı.

Birkaç yıl önce ülkedeki diktatörlüğün sona ermesinden sonra işçi ücretlerinin düşük ve sendikaların güçsüz olduğu Burma uluslararası tekstil tekelleri için çekim merkezi oldu. Burma'yı keşfeden ilk uluslararası giysi tekellerinden biri de H&M oldu. Burma'da 40 fabrika H&M'e üretim yapıyor.

Burma'da tekstil sanayinde 300 binden fazla işçi çalışıyor. Ülkede asgari ücret 63 dolar. Tekstil fabrikalarında haftanın 6 günü çalışan işçilere 90 ila 145 dolar arasında ücret ödeniyor.

‘MODANIN KÖLELERİ’

İsveçli gazeteciler Tobias Andersson Åkerblom ve Moa Kärnstrand, Burma, Kamboçya, Bangladeş'te H&M'e üretim yapan fabrikaları gezdiler. İşçiler, sendika ve fabrika yöneticileriyle görüşmeler yaptılar. İzlenimlerini geçtiğimiz yıl yayımladıkları “Modanın köleleri” adlı bir kitapla kamuoyuyla paylaştılar.

Burma'da yasalar 14 yaşından büyük çocukların günde en fazla 4 saat çalıştırılmalarına olanak veriyor. Ancak yazarlar yayınladıkları kitapta H&M'e ait fabrikalarda günde 12-14 saat çalıştırılan 14-18 yaş grubundaki çocuklarla karşılaştıklarını söylüyor.

H&M ÇOCUK İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILMASINI SAVUNUYOR

Fabrikalarda çalışan çocuklardan bazıları, yaşlarının 14 yaşından küçük olmasına rağmen sahte kimlik kartları düzenlenerek işe alındıklarını söylüyor. Myanmar Century Liaoyuan Knitted Wear fabrikasında çalışan 17 yaşında Maw Maw bir kadın 11 yaşından beri fabrikada çalıştığını söylerken, 16 yaşında bir diğer kadın da akşamın saat 22.00'sine kadar günde 13-14 saat çalıştırıldıklarını anlatıyor.

Yazarlar, aldıkları ücretler geçinmelerine yetmediği için işçilerin fazla mesai yapmayı kabul etmek zorunda kaldıklarına dikkat çekiyorlar.

H&M'in basın sorumlularından Katarine Gustafsson, Burma'da yasaların 14 yaşından büyük çocukların çalışmalarına izin verdiğini gerekçe göstererek H&M'e üretim yapan fabrikalarda çocukların çalıştırıldığı iddialarının doğru olmadığını öne sürüyor.

H&M AŞIRI KARLAR EDİYOR

Asya ülkelerindeki fabrikalarında yüzbinlerce işçiyi düşük ücretle çalıştıran ve çocuk emeğini sömüren H&M, aşırı karlar elde ediyor.

2016 yılın son çeyreğinde H&M bir önceki yıla kıyasla karlarını 7 milyar 148 milyon krondan 7 milyar 409 milyon krona yükseltti. Uzmanlarının beklentilerinin üzerinde kar elde eden şirketin hisse senetleri değer kazandı.

2016 yılında satışlarını bir önceki yıla göre % 11 oranında artıran H&M, dünya piyasasındaki pazarlarını da genişletti. Geçtiğimiz yıl 427 yeni mağaza açtı ve internet üzerinden satış yapan 11 firma kurdu. Böylelikle H&M'in giysi satış mağazalarının sayısı 4351'e yükseldi.

Şirket 2017 yılında Kazakistan, Kolombiya, İzlanda, Vietnam ve Gürcistan'da 430 giysi mağazası açmayı hedefliyor. Türkiye, Tayvan, Hong Kong, Singapur ve Malezya'da da internet üzerinden satış yapan şirketler kurmayı planlıyor.

H&M GİZLİ YATIRIM ŞİRKETİ KURDU

H&M'in sahibi Stefan Persson, IKEA'nın sahibi Ingvar Kamprad'dan sonra İsveç'in en zenginleri arasında ikinci sırada yer alıyor. Veckan Affärer adlı haftalık dergi Persson ailesinin mal varlığının 305 milyar kron olduğunu yazdı.

Bu yılın ocak ayında Dİ gazetesi Persson ailesinin 2011 yılında 'DIG Investment' adlı gizli bir yatırım şirketi kurduğunu ve yarım yarım milyar kronu çoğunluğu teknoloji alanında çalışma yürüten 70 firmaya yatırdığını kamuoyuna açıkladı.