HDP Grup Başkanvekilleri Çağlar Demirel ve İdris Baluken, 'Demokratik Cumhuriyet İnşası Komisyonu'nun kurulmasına dair kanun teklifi sundu.

Teklifin gerekçesinde, "Her kimliğin kendi içerisindeki egemenlik haklarına saygı gösteren, tek etnik kimliğe dayalı milliyetçi ruhtan büyük ölçüde arındırılmış, ulus kavramının içeriğini bugünkünden çok daha geniş bir şekilde tanımlamış olma gibi niteliklere haiz 1921 Anayasası, 1924 tarihinde yürürlüğe konan anayasa ile reddi mirasa maruz bırakılmıştır" denildi.

ÇÖZÜM SÜRECİ

"Kimlik, sınıf, ekoloji ekseninde gelişen mücadelelerin son dönemde tanıklık ettiği güçlü mücadele deneyimleri vardır" vurgusunda bulunulan teklifte, Gezi Direnişi, son dönem Kürtlerin eşitlik ve demokrasi direnişi, ekoloji direnişleri örnek gösterildi ve şöyle devam edildi: "Tüm bu direnişlerin ortasında, 2012 yılının sonlarında başlayan Çözüm Süreci ile birlikte Türkiye’de toplumsal barışın gerçekleşmesine dair farklı toplumsal kesimlerden doğru büyük destek ve umut yükselmiştir. Çözüm Süreci Kürt sorununun demokratik müzakere yöntemlerine bağlı çözümüne ve Türkiye’de özgürlüklerin arttırılması ile demokratikleşmenin sağlanması yoluyla kimlik, sınıf, ekoloji eksenli sorunların çözümü gibi iki ana eksene sahipti. 

Çözüm Süreci kapsamında yapılan tüm çalışmalar bu iki eksen üzerinde bulunan sorunların siyasi, sosyal ve ekonomik çözümlerine yoğunlaşmış durumdaydı. Nitekim bir yandan söz konusu dönemde kamuoyu araştırmaları Çözüm Süreci’ne desteğin yüzde doksanlar oranında olduğunu işaretlerken diğer yandan ise Dolmabahçe Mutabakatı ile Çözüm Süreci’nin çözmeyi hedeflediği eksenlere karşı bir reçete ortaya çıkmıştır. Dolmabahçe Mutabakatında bulunan çözüm önerileri ile toplumdaki umut da destek de en üst düzeye çıkmıştır. Çünkü Çözüm Süreci’ne dair az da olsa bulunan kaygıların tamamen giderildiği bir yol haritası açığa çıkarılmıştır.

5 Nisan 2015 tarihi Türkiye’deki demokrasi arayışları ve Dolmabahçe Mutabakatı ile gelinen nokta için bir milat olmuştur. 5 Nisan öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Dolmabahçe Mutabakatına yönelik reddinin hazırladığı zemin ile birlikte bu tarihte İmralı Adası'nda bulunan Sayın Öcalan ile İmralı Heyetimiz arasındaki son görüşme gerçekleşmiştir. Bu görüşme sonrası hem tarafların karşılıklı ortaklaştığı gereklilikler yerine getirilmemiş hem de Sayın Öcalan ile bir daha bugüne kadar görüşme gerçekleştirilememiştir.

5 Nisan’da siyasi karar vericiler tarafından startı verilen ve çatışmayı esas alan siyasi iklimde, 7 Haziran Genel Seçimlerine kadar partimize yönelik yüzlerce linç girişiminde bulunulmuş, Diyarbakır mitingimiz bombalanmış, il ve ilçe binalarımıza bombalı, silahlı, taşlı saldırılar gerçekleştirilmiş, parti çalışmalarımız engellenmiştir. Tüm bu baskılara rağmen 7 Haziran seçim sonuçlarında açığa çıkan tablo, demokratik siyasi çözümün fotoğrafının halklarımız tarafından çekilmesiydi."

DARBE GİRİŞİMİ

Teklifte, HDP'nin uyarı ve önerilerinin dikkate alınmamasıyla darbe girişiminde bulunulduğuna değinilerek, "Darbe girişimi sonrasında 1924’ten gelen yanlış ve eksik siyasal arka plan, egemenliğin dönüşümü yeniden sağlanarak mevcut devlet krizinin aşılması şeklinde çerçevelenme potansiyeline sahiptir. Bu kapsamda, darbe girişimi sonrası devlet krizinin doğuşu demokrasinin güçlendirilmesi ile aşılabilir. Çünkü bu krizin kökeninde demokrasinin yokluğu büyük rol oynamış ve özgürlükler ile eşitliğin bugüne kadar tahkim edilmemesi ana faktörler olmuştur" ifadelerine yer verildi.

KANUN TEKLİFİ METNİ

HDP'nin 'Demokratik Cumhuriyetin İnşası Komisyonu Kurulması' hakkındaki kanun teklifi metninin bir bölümü şöyle:

Amaç ve Kapsam

MADDE 1- Bu Kanunun amacı; ülkemizin içerisinde bulunduğu devlet krizini demokrasi, eşitlik, evrensel hakları ve hürriyetler ile özgürlükler lehinde olmak üzere tüm siyasal, sosyal ve üretici güçlerin etkin katılımı ile çözüme uğratmak ve bu çözüm için yasal raporlamalar ve öneriler sunmak, toplum ve devlet ikiliğini bir birliktelik yaratacak şekilde düzenlemek, bu durumlara uygun olarak yasa tasarı ve tekliflerini görüşmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde, Demokratik Cumhuriyetin İnşası Komisyonun kuruluş, görev, yetki, çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir.

Komisyonun Kuruluşu

MADDE 2- (1) Üye Sayısı, TBMM’de grubu bulunan Siyasi Parti Gruplarından dörder üyeden ve Bağımsız Milletvekillerinden toplam iki üyeden oluşur.

(2) Komisyon Başkanlık Divanı; Komisyon üyelerinin kendi aralarından seçeceği bir başkan, iki başkanvekili, bir sözcü ve bir kâtipten oluşur. Bu seçim, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanan Komisyonun, toplantıya katılanlarının salt çoğunluğunun gizli oyuyla yapılır. Komisyon başkanı ve iki başkanvekili farklı siyasi partilere mensup olmak durumundadır. Komisyon sözcüsü ve kâtip aynı siyasi partiye mensup olanlardan seçilemez. Komisyon Divan Başkanlığı seçimleri her altı ayda bir yenilenir.

(3) Komisyonda salt çoğunluğun oyu ile; ülke genelinde en az 20 ilde örgütlü olan ve insan hakları alanında çalışmalarda bulunan sivil toplum kuruluşları temsilcileri, akademisyenler ve uzmanlar arasından her komisyon üyesinin önereceği bir kişi görevlendirilir.

(4) Komisyon; yapılan çalışmalarda danışmak ve hizmet almak üzere alanında uzman ve akademisyen kişiler arasından her komisyon üyesinin seçeceği üç kişiden oluşan bir Akil İnsanlar Danışma Grubu kurar.

Komisyonun Görevleri

MADDE 3- (1) Demokratik Cumhuriyetin İnşası Komisyonunun görevleri şunlardır:

Türkiye siyasi ve sosyal tarihi boyunca meydana gelen şiddet fiillerinin, sivil veya askeri darbelerin ve darbe girişimlerinin güncel tespitini yaparak günümüzü de kapsayacak şekilde geleceğe yönelik tam demokratik, özgürleştirici, eşitlikçi bir anlayış ortaya koymak.

Demokratikleşme, Özgürlük ve Eşitlikleri sağlama noktasında atılan adımları kamuyla paylaşmak, materyaller yayınlamak, raporlar hazırlamak.

Türkiye devletinin ve toplumunun tam demokrasi, daha fazla özgürlük ve eşitlik içerisinde yaşaması için yasal düzenlemeler önermek.

Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonlarının ve Başkanlık Divanı’nın ileteceği kanun tasarı ve teklifleri hakkında raporlama yapmak ve bunları tali ya da esastan görüşmek.

Tarihselliği olan sosyal, ekonomik ve siyasi içerikli olgu veya problemlerin çözümünde ve özgür, demokratik, eşitlikçi toplum ve devlet yapılarının oluşturulmasına yönelik atılacak adımlarda aktif rol almak, Türkiye’de yaşanan çatışmalı sürecin siyasi-demokratik müzakere anlayışına yerini bırakması için yasal çalışmaları yapmak, demokratik siyasetin önündeki tıkanıklıkların kaldırılması ile beraber silaha dayalı çözüm arayışlarının tamamen devre dışı bırakılması için çalışmalar yapmak, bunun için silah elinde bulunduran tarafların can kaybına yol açmayacak şekilde silahlı çatışmaların sonlandırılmasına yardımcı olmak, süreç içinde çatışma alanlarının boşaltılmasından doğacak sorunların önüne geçmek, silahların yeniden devreye girmeyeceği kalıcı bir barışın sağlanması için çalışmalar yapmak, silahların devre dışı bırakılması ile doğacak boşluğu doldurmak, çatışma bölgelerinden göç edenlerin geri dönüşünün adil bir şekilde sağlanmasına yardımcı olmak, çatışmalı ortamdan olumsuz şekilde etkilenen toplum üyelerine her türlü yardımı yapmak.

Komisyonun Yetkileri

MADDE 4- (1) Demokratik Cumhuriyetin İnşası Komisyonu; görevleri ile ilgili olarak Bakanlıklarla genel ve özel bütçeli dairelerden, tüm özel ve kamu arşivlerinden, mahalli idarelerden, muhtarlıklardan, üniversitelerden, diğer kamu kurum ve kuruluşlarından, diğer özel kuruluşlardan bilgi istemek, buralarda izne tabi olmaksızın inceleme yapmak, ilgilileri veya gerek duyduğu şahısları çağırarak bilgi almak yetkisine sahiptir.

(2) Komisyon görev alanıyla ilgili faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, sivil toplum örgütleri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının çalışmalarından yararlanabilir.

Tanımlanan bu görev kapsamında hem bireysel hem de topluluk olarak başvuruları incelemek.

(4) Komisyon gerekli gördüğünde uygun bulacağı ulusal veya uluslararası sivil toplum örgütleri ve insan hakları kurumları ile birlikte çalışabilir, uzmanların bilgisine başvurabilir, Ankara dışında da çalışabilir.

     (5) Komisyon, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde esas ve/veya tali komisyon olarak görev yapar.

Komisyonun Çalışma Usul ve Esasları

MADDE- 5 (1) Demokratik Cumhuriyetin İnşası Komisyonu çalışmalarını bir rapor halinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunar.

(2) Demokratik Cumhuriyetin İnşası Komisyonunun çalışma süresi iki yıldır. Süresi içerisinde çalışmalarını tamamlayamayan komisyon, çalışma süresini kendi kararı ile iki yıla kadar uzatabilir.

(3) Komisyonda siyasi parti gruplarının önerileri üzerine görevlendirilen sivil toplum kuruluşları temsilcileri, akademisyenler ve uzmanların çalışmalara ilişkin düşünce ve önerileri komisyon tarafından rapor yazım sürecinde dikkate alınır.

(4) Komisyondan çıkan kanun teklif ve tasarıları TBMM Genel Kurul gündemine en geç 30 gün içerisinde alınır.

(5) Komisyon’un hazırladığı raporlar, Genel Kurul gündemine alınır ve en geç 30 gün içinde üzerinde genel görüşme açılır.

(6) Komisyon gündemi, komisyon toplantısına katılan üyelerin salt çoğunluğu ile belirlenir. 

(7) Komisyon raporları, Başbakanlık ve ilgili Bakanlıklara Başkanlıkça gönderilir.

(8) Komisyon, çalışmaları esnasında veya çalışmalarını tamamladıktan sonra, suç oluştuğuna kanaat getirdiği hallerde inceleme konusunun sorumluları hakkında genel hükümlere göre kovuşturma veya yasal işlem yapılabilmesi için, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı aracılığıyla ilgili mercie bildirimde bulunur.

(9) Komisyon incelemelerini alt komisyonlar kurmak suretiyle de yapabilir.

(10) Komisyon çalışmaları ile ilgili olarak, yurt içi ve yurt dışı görevlendirmelere ait giderler, Komisyon kararı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanının onayı ile 6245 Sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre Türkiye Büyük Millet Meclisi bütçesinden karşılanır. Bu kanunla belirtilen Akil İnsanlar Danışma Grubu’nda çalışanlardan kamu görevlisi olmayanlara aylık (100.000) gösterge rakamı ile memur aylık katsayısı çarpımı suretiyle belirlenecek tutarı geçmeyecek şekilde TBMM Başkanlık Divanınca belirlenecek miktarda ödeme yapılır. Bu tutarları geçmemek üzere toplantı başına huzur hakkı olarak da ödeme yapmaya Başkanlık Divanı yetkilidir.

Uygulanacak İçtüzük

MADDE 6- (1) Demokratikleşme, Özgürlükler ve Eşitlik çalışmalarında, bu Kanunda düzenleme olmayan hallerde Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü hükümleri uygulanır.

Özel Hükümler

MADDE 7- (1) TBMM’de Grubu bulunan Siyasi Partilerden ve/veya Bağımsız Milletvekillerinden herhangi biri ya da daha fazlası komisyona kendi ya da parti grubunun kararı ile katılmazsa, söz konusu üyelik düşer.

(2) Akil İnsanlar Danışma Grubunda herhangi bir nedenden ötürü toplam danışma grubu üye sayısına ulaşılamazsa, boş kalan üyelik düşer.

Yürürlük

MADDE 8- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 9- (1) Bu Kanun hükümlerini Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı ve Bakanlar Kurulu yürütür."