Osmanlı Devleti’nin 1915 yılında Ermeni toplumuna yönelik gerçekleştirdiği soykırımın 100. yıl dönümünde, yüzlerce Ermeni aristokratın katledildiği Batman’ın Şikefta köyünün Newala Kadinê’de yerde anma etkinliği düzenlendi.
Osmanlı Devleti’nin 1915 yılında Ermeni toplumuna yönelik gerçekleştirdiği soykırımın 100. yıl dönümünde, yüzlerce Ermeni aristokratın katledildiği Batman’ın Şikefta köyünün Newala Kadinê’de yerde anma etkinliği düzenlendi. Anmaya, dünyanın dört bir yanından gelen Ermeni, Süryani, Yahudi, Türk, Kürt ve Asuriler katıldı. Vadinin derinliğinde Ermenice ve Kürtçe ağıt ve ezgiler seslendirildi.
Kürdistan ve Anadolu’da binlerce yıldır bir arada yaşayan birçok farklı inanç, ırk ve kültürlere yönelik Osmanlı Devletinin 1915 yılında gerçekleştirdiği soykırımda bir buçuk milyon Ermeni soykırıma tabi tutuldu. Son günlerde Ermeni Soykırımı ile ilgili tartışmalar dünyanın da gündemini meşgul ederken, Diyarbakır Valisi Reşit Paşa tarafından tehcir sırasında Ermeni aristokratlarının katledildiği Şekefta köyünde bulunan Newala Kadinê’de anma etkinliği düzenlendi. Almanya, Fransa, Amerika, Japonya gibi çok ülkeden Batman’a gelen yüzlerce Ermeni, Yahudi, Hıristiyan, Asuri’nin yanı sıra Kürt ve Türkler de anmada yerini aldı.
Katliamın gerçekleştirdiği vadide dualar okunduktan sonra Kürtçe ve Ermenice ağıtlar yakıldı. Anmanın ardından Batman bölgesinde binlerce Ermeni’yi katliamdan kurtaran, daha sonra Osmanlı Devleti’nin hedefi haline gelen Reşkota Kürt Aşiret Reisi Heci Mihemedê Mistê’nın Beşiri ilçesine bağlı Bolindê köyündeki mezarı ziyaret edildi. Burada Ermeni delegasyonu ve Reşkota Aşiret reisi Mistê’nin torunları ile bir araya geldi. Ermenileri katliamdan koruyan Reşkota halkı ile kardeşlik bağlarının örnek gösterileceği belirtildi.
‘ERMENİLERİ KORUYANLAR DA HEDEFTEYDİ’
Ermenileri koruyan Kürtlerin de Osmanlı Devleti’nin hedefi olduğunu ifade eden Araştırmacı Yazar Ali Haydar Kanlı, Beşiri’de Kürt aşiret reisi Heci Mihemedê Mistê, Ermenileri koruduğuna dikkat çekerek, ancak Osmanlı Devleti’nin hedefi haline geldiğini ifade etti. Kanlı, “Diyarbakır Valisi Reşit Paşa, kurduğu Teşkilat-i Mahsusta, bu topraklarda Ermenilerin, Süryanilerin, Keldanilerin ve hatta Êzidilerin bertaraf edilmesi, bölgenin tamamını İslamlaştırılması projesi kapsamında Diyarbakır üzerinden tehcir edilenler kafileler şeklinde katledilir” dedi.
ERMENİ KATLİAMIN KİLİT İSMİ DR. REŞİT PAŞA
Amed’de ilk önce aristokrat Ermenilere yönelik katliamın başlatıldığını kaydeden Kanlı, Dr. Reşit Paşa’nın tehcir ettiği ve yolda Ermenilerin maruz kaldığı katliamdan söz ederek şöyle konuştu: “Diyarbakır Valisi olarak atanan Dr. Reşit Paşa, 30- 50 arası Çerkes çetesi ile gelir. Teşkilat-i Mahsusa’nın kurucularından olan Dr. Reşit Paşa-, lokal bölgede yani bu topraklarda Ermenilerin, Süryanilerin, Keldanilerin ve hatta Êzidilerin bertaraf edilmesi, bölgenin tamamını İslamlaştırılması projesi kapsamında Diyarbakır üzerinden tehcir edilen kafilelerin göçe zorlar. Diyarbakır’dan tehcir edilen ilk kafile 200 kişiliktir. Kafile, Dicle Nehri üzerinde keleklere bindirilerek ‘sizi Musul üzerinden Halep’e göndereceğiz’ denir. Bu kafile daha sonra ‘kasap taburu’ olarak tabir edilen 11. Tabura teslim edildi. Hasankeyf’in 5 km yakınında 11. Tabur pusu kurar. Şikefta köyünün hemen üst yamacında bulunan Newala Kadinê’de tehcir edilen Ermenilerin üzerinde 6 bin Osmanlı lirası bulunur. Tehcir edilen Ermenilerin üzerindeki tüm değerli eşyalar toplandıktan sonra elleri ve ayakları bağlanır. Jandarma havaya iki el ateş açtıktan sonra Ermeniler, bölgede ağır suçlar işleyen ve Osmanlı Devleti tarafından salıverilen bir grup Kürt olan kişilerce katledilir. Bunların ailelerine sonradan ‘erkekleriniz sağ salim yerlerine vardılar. Sizi de göndereceğiz’ yazılı telgraf gönderilir. Osmanlı Devleti aynı işlemi sonradan eş ve çocuklarına da yaparlar.”
YAZAR GOBİLAS ÖMRÜ BOYUNCA NE KONUŞTU, NE DE YAZABİLDİ’
Newala Kadinê’den sağ kurtulan birkaç Ermeni’nin olduğunu, ancak ömürleri boyunca konuşmadıklarını da hatırlatan Kanlı, katliamın yaşandığı bölgede Ermeni aristokratların olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi: “Diyarbakır’da yaklaşık 600 bin kişinin böyle katledildiği biliniyor. Ancak Batman’ın Şikefta Köyünde bulunan Newala Kadinê’de 700 kişi katlediliyor. Bu vadide katledilenler ilk başta Ermeni toplumun elitleriydi. Doktor, yazar, bilim insanlı, daha doğrusu dillileri, konuşabilecekleri yani düşünebilecekleri ayıklarlar. Bu 1915 yılında yaşanan soykırımın olduğu tüm bölgede de aynı uygulama söz konusudur. Bunların 200’ün üzerinde olduğu bilinmektedir. Bunların arasından sağ kurtulan Gobilas gibi birkaç var. Ama Yazar Gobilas ömrü boyunca konuşmamayı tercih etti. Hiç bir şey yazmadan hayata küsmüştü.”
